چشمه کوهرنگ

چشمه کوهرنگ در استان چهار محال و بختیاری


ین چشمه در چهار محال و بختیاری قرار دارد . این چشمه با دبی آب بسیار زیاد از دامنه های زردکوه سرچشمه می گیرد و پس از گذر از پیچ و خم های فراوان به دریاچه سد کوهرنگ می ریزد و از تونل اول کوهرنگ وارد زاینده رود می شود . مناظر بسیار زیبای طبیعی اطراف چشمه و حضور عشایر در منطقه زیبایی آنرا دو چندان کرده است.دستیابی به این نقطه - که بیشتر در فصول بهار و تابستان جهت بازدید توصیه می شود - براحتی با هر نوع خودرو امکان پذیر می باشد . این چشمه از چلگرد 30 کیلومتر فاصله دارد . امکانات و تسهیلات راه دسترسی مناسب ، آب آشامیدنی ، فضای سبز دسترسی به راحتی قابل دسترسی است .


برای دیدن تعدادی از عکس های  چشمه کوهرنگ به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.

ادامه مطلب ...

دارالفنون

دارالفنون در استان تهران


دارُالفُنون نام مدرسه ‌ای است که به ابتکار امیر کبیر در زمان ناصر الدین ‌شاه برای آموزش علوم و فنون جدید در تهران تأسیس شد . در دارالفنون استادان هر چند وقت یک بار به فرنگ می‌ رفتند تا علوم جدید را فرا گیرند . می‌ شود گفت که دارالفنون نخستین دانشگاه تاریخ ایران پس از اسلام می ‌باشد چه که تا دیر زمانی همه دانشگاه‌ های خارجی را در نوشته‌ های ایرانی دارالفنون می ‌خواندند .

تاریخچه
پس از سفر امیرکبیر به روسیه ، وی متوجه نیاز فوری کشور به مرکز آموزش عالی گردید . لذا از ابتدای صدارت تلاش خود را برای ایجاد این مرکز آغاز نمود . ولی متاسفانه خود وی هیچگاه شاهد افتتاح آن نشد . چرا که نخستین دسته از اساتید به سرپرستی دکتر پولاک ، دو روز پس از دستگیری و تبعید امیرکبیر به تهران رسیدند و طبیعتا با استقبال گرمی مواجه نشدند . دارالفنون در روز پنجم ربیع ‌الاول ۱۲۶۸ هجری قمری ، سیزده روز پیش از کشته شدن امیر کبیر و با حضور ناصر الدین شاه شروع به کار کرد . در آن زمان هفت معلم اتریشی ، آموزش محصلینی را که اغلب از خانواده‌ های مهم و بانفوذ بودند ، بر عهده داشتند . با وجود آغاز به کار مدرسه عملیات ساختمانی آن تا سال ۱۲۶۹ ادامه داشت . در سال ۱۳۰۴ قمری نیرالملوک وزیر علوم تالار نمایشی در مدرسه ساخت تا مکانی برای اجرای تئاتر باشد . از آن زمان درِ اصلی مدرسه در خیابان همایون بسته و دری به خیابان ناصریه سابق و ناصر خسرو فعلی گشوده شد . اولین گروه اساتید دارالفنون عبارت بودند از :

* بارون گومنس- استاد پیاده نظام
* اوگوست کرزیز - استاد توپخانه
* زاتی - استاد مهندسی
* نمیرو - استاد سوارنظام
* کارتنا - استاد مهندسی معدن
* دکتر پولاک - استاد طب و داروسازی
بعدها با اعتراض سفیر انگلستان به ملیت بلژیکی این افراد ، چند استاد ایتالیایی ، فرانسوی و آلمانی نیز به این افراد اضافه شدند . سه استاد ایرانی طب ، عربی و جغرافیا و یک استاد فرانسوی مقیم ایران نیز بزودی به این جمع افزوده شدند .

ساختمان
نقشه بنای دارالفنون را میرزارضاخان مهندس طرح نمود و محمدتقی معمارباشی احداث بنا را آغاز کرد . قسمت شرقی بنا در سال 1267 اتمام یافت . هشتاد سال پس از فعالیت و در سال ۱۳۰۸ ( ۱۳۴۸ قمری ) ساختمان مدرسه به دستور اعتماد الدوله وزیر وقت معارف تخریب شد و ساختمان فعلی با نقشه مهندسی روسی ساخته شد . چهار طرف حیاط مدرسه را پنجاه اتاق احاطه کرده و در برابر آنها ایوانی گسترده است .نخستین در ورودی مدرسه به سوی خیابان ارگ بود و در کنونی که در خیابان ناصرخسرو است بعد ها ساخته شد .
بعد از ورود به خیابان ناصر خسرو و گذر از ساختمان مخابرات به ساختمان آجری می رسیم که ساخت و فضایش و فضایش توجه را جلب می کند . بعد از عبور از چند مغازه به دری بزرگ و چوبی با ستون و کاشیکاری های عهد قاجار برمی خوریم که بالای آن و در میان کاشی ها و و ستون هایی که در دو طرف قرار گرفته نوشته شده دارالفنون که در اصلی بوده و هنوز هم هست . کمی آن طرف تر در کوچکی است و آن طرف ترش در دیگری قرار دارد که همه متعلق به دارالفنون است . مدرسه از شمال به میدان امام خمینی ، از شرق به خیابان ناصر خسرو ، از غرب به باب همایون مرتبط است و از هر طرف دری دارد که رو به خیابان های اطراف گشوده می شده است . به داخل راهارویی قدم می گذاریم و با چند پله به درون ساختمان راه پیدا می کنیم . در سمت راست راهروی دیگری قرار دارد که اتقهای موجود در آن همه متعلق به امور اداری ، دفتری و آبدارخانه است که این روزها مرکز تعلیم و تربیت وابسته به آموزش و پرورش از آن استفاده می کند و در جهت بازسازی و مرمت آن برخاسته است . بعد از گذر از این راهرو و اتاق دری کوچک به ساختمان اصلی و کلاس ها راه پیدا می کند .
بعد از چند پله به طرف پایین به داخل راهرویی قدم می گذاریم که در طبقه اول واقع گردیده . کلاس ها و تالار ها همه در دو طبقه رو به حیاط اصلی هستند . هر کلاس از ۳ پنجره برخوردار است که همه پنجره ها رو به حیاط باز می شوند . در طرف دیگر راهرو حیاط خلوت قرار دارد . در انتهای هر راهرو به راه پله ای می رسیم که به طبقه دوم ختم می شود . این کلاس ها چهار طرف این عمارت را به سوی حیاط مرکزی محاصره کرده اند و تعدادشان به ۳۰ یا کمی بیشتر می رسد . از درون حیاط اصلی که نگاه می کنیم شعاری زیبا نوشته شده است بر سر در قسمت شمالی حیاط مدرسه که ورودی اصلی به درون ساختمان کلاس هاست نوشته شده (( هل یستوی الذین یعلمون و الذین لا یعلمون )) بالکن و جایگاه زنگ ، کاشی کاری سردر و سنگ های کنار آن را از سایر ورودی ها متمایز ساخته است . این حیاط ۶ ورودی دارد . ورودی ضلع جنوبی مربوط به آمفی تاتر است که در طبقه اول قرار دارد ، سالنی بزرگ که ظرفیت ۱۰۰ تا ۱۵۰ نفر را در خود دارد ، در سمت راست سن قرار گرفته که مجسمه امیر کبیر در میان دکور شیشه ای قرار دارد که تمام شیشه های آن شکسته است و گرد و خاک آن را پوشانده و آنقدر خاکی و کدر شده که اگر دقت نکنی اصلا متوجه آن نمی شوی . تمام ورودی ها به طبقات اول و دوم از همان ابتدای درها راه دارد . در قسمت غرب و باب همایون راه پله ای است که آنجا را به طرف بالا هدایت می کرده و آبخوری سنگی که در انتهای طبقه اول و همان قسمت باب همایون واقع شده از دیدنی های این مدرسه است . همان ابخوری را که می آییم ، به قسمت شمالی و حمام مدرسه می رسیم و اتاقی که به نظر می رسد به عنوان آبدارخانه استفاده می شده . کمی جلوتر حیاط دیگر مدرسه است که رو به خیابان و میدان توپخانه باز می شده است . آنقدر درهم و پیچ در پیچ و به هم مرتبط که وقتی قدم می زنی نمی دانی از کجا به کجا رفتی و الان کجا بودی . حیاط اصلی با حوضی هشت ضلعی و آبی رنگ در وسط و درختان و درختچه هایی که به گفته راهنمای دارالفنون همه به دست مادر ناصرالدین شاه ، مهدعلیا کاشته شده و راهنمای سنگ فرش شده که از هر ورودی به حیاط مرتبط می شود ، جلوه و زیبایی دیگری را از هنر و معماری ایران در برابر دیدگان آشکار می سازد .

آموزش در دارالفنون
پیاده‌ نظام ، سواره ‌نظام ، توپ‌ خانه ، مهندسی ، پزشکی و جراحی ، داروسازی و کانی‌شناسی رشته هایی بود که در این مدرسه تدریس می‌ شد . زبان فرانسه ، علوم طبیعی ، ریاضی ، تاریخ و جغرافیا دروس مشترک همه رشته‌ ها بود . بعدها زبان انگلیسی ، روسی ، نقاشی و موسیقی به این درس‌ ها افزوده شد .

استادان
داودخان به عنوان نماینده امیرکبیر به اتریش رفت تا به سفارش وی ۶ استاد در زمینه کارهای نظامی و امور وابسته به آن ، استادی برای آموزش فیزیک ، شیمی و داروسازی و دو معدن‌ چی که در کار معدن توانمند باشند را به خدمت بگیرد . بدین ترتیب ۷ استاد به ایران دعوت و به عنوان اولین استادان دارالفنون مشغول به کار شدند . بعد ها معلمینی از ایتالیا ، آلمان و فرانسه نیز استخدام شدند .

نام برخی از معلمان
* دکتر ژرژ ( پزشکی )
* دکتر گالی ( جراحی )
* موسیو دانتان ( تاریخ طبیعی )
* موسیو المر ( شیمی )
* موسیو داوید ( مهندسی )
* بدیع اله واجد سمیعی ( ریاضی )
* عبدالغفار نجم‌الدوله
* عبدالرزاق بغایری

مدیریت
مدرسه دارالفنون ابتدا جزء تشکیلات دربار بود و رئیس مدرسه با حمایت و زیر نظر شخص شاه در کلیه امور مدرسه استقلال کامل داشت و معلمین با اجازه شاه عزل و نصب می شدند . این مدرسه تا چهار سال پس از افتتاح زیر نظر یکی از شاهزادگان و یا رجال درباری اداره می ‌شد و از آن پس زیر نظر وزارت علوم که اولین وزیر آن اعتضاد السلطنه بود قرار گرفت .
بودجه دارالفنون در سال تأسیس 7750 تومان بود ( در آن زمان یک لیره انگلیسی دو تومان ارزش داشت ) و در سال 1307 هـ .ق بودجه آن را 30000 تومان نوشته ‌اند که در این موقع یک لیره انگلیسی سه تومان ارزش داشته است .


برای دیدن تعدادی از عکس های دارالفنون به ادامه مطلب مراجعه فرمایید

ادامه مطلب ...

کاخ کوروش

کاخ کوروش در استان بوشهر


این کاخ در سال 1350 به وسیله ی هیات باستان شناسی ایران حفاری شد .
با توجه به شیوه های معماری و استفاده از سنگ سیاه و سفید زمان احداث آن را به دوره کوروش بنیان گذار سلسله هخامنشی منسوب کرده اند . این کاخ که در جنوب خاوری برازجان و در کنار رودخانه خشک آردی قرار دارد یکی از پایگاه های مهم ایران دوره ی هخامنشی در ساحل خلیج فارس بوده است . کاخ برازجان بر طبق تحقیقاتی که شده در اواخر سلطنت کوروش ساخته و پرداخته شده است و از نظر حجاری و هنر معماری آن چنان که از پایه ستون ها و اشیاء کشف شده بر می آید جدیدتر و ظریف تر از پاسارگاد است . بنابراین می توان گفت که این بنا هنگامی ساخته شده که هنر اصیل حجاری و معماری عصر کوروش به تکامل رسیده است . متاسفانه به علت ناتمام ماندن بنا چنین به نظر می رسد که علل عقیم ماندن این کاخ مصادف با مرگ او به سال 529 پیش از میلاد است . بنابراین می توان تاریخ بنای کاخ برازجان را در همین حدود یعنی 529 ( ق . م ) دانست .


برای دیدن تعدادی از عکس های کاخ کوروش  به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.

ادامه مطلب ...

پل گاومیشان

پل گاومیشان در استان ایلام


پل زیبای گاومیشان بر روی رودخانه سیمره پس از تلاقی با رودخانه کشکان ساخته شده است محمد علی ساکی وجه تسمیه آن را بر گرفته از گومیشه ( محل پرورش کاومیش ) می داند و سراورل استین نام اولیه این پل را گاماسا می نویسد . گاماسا از دو کلمه گا به معنی گاو و ماس به معنی ماهی تشکیل شده است . گاومیش ، یا گاو میشو نام های دیگر این پل هستند . بقایای این پل مربوط به دوران ساسانی است . قوس های جناقی آجری و سایر تعمیرات سنگی نمای فعلی پل ، نشانگر مرمت آن در دوره های بعدی و بخصوص در دوره اتابکان لرکوچک است . این پل از پنج چشمه بزرگ تشکیل شده بود ، اکنون فقط یک چشمه سالم از آن باقی مانده است . ارتباط چشمه ها با مسیر حرکت آب و طغیان آن محرز می باشد . این پل بسیار فنی و پیچیده ساخته شده به طوری که رقیبی جدی برای پل های مهم به شمار می آید . این پل شباهت زیادی به پل شادروان در شوشتر دارد و در همان دوران ساخته شده است . پایه ها و تکیه گاه های اصلی پل مدور و قطور و مصالح آن از سنگ های مکعبی بزرگ و تراشیده هستند . در ابعاد تقریباً مساوی به صورت رگ چین به روی هم چیده شده و پایه های اصلی پل را به وجود آورده است . داخل این پایه ها با قلوه سنگ و ملاط گچ پر شده است . مصالح اصلی پل سنگ و ملاط گچ است و در سقف طاق ها از اجر استفاده شده است . طاق های جناغی ، دالان ها و راهرو ها همگی از آجر هایی به ابعاد 20*25 سانتی متر ساخته شده اند و نمای داخلی پل به وسیله ملاط گچ مزین شده است .

این پل طاقچه های مسدود و باز و موج شکن هایی دارد که به وسیله راهروها با چند پله به هم متصل می شوند وجود پله ها در میان دالان ستون میانی ، بیانگر این امر است که این پل فقط یک پل ارتباطی نبوده و با توجه به راهرو های داخلی ، پلکان … و کاروانسرا ها از آنها به عنوان سرپناه به هنگام عبور استفاده می کردند . سر هنری راولینسون در سفرنامه خود می نویسد پلی که هم اکنون بر روی سیمره ( دره شهر فعلی ) قرار دارد یکی از بهترین پل های ایران است و آن را حسین خان بزرگ والی معروف ایلام و لرستان به سال 1008 ه . ق تعمیر نموده و طول آن 168 گام است ، به اعتقاد مورخ ها این پل در سال 334 ه .ق بر اثر زلزله از بین رفته است . جدا شدن این پل از هم و پراکندگی آن شاید دلیلی بر وقوع زلزله باشد .

این شهرستان با آثار تاریخی متعدد مانند ماداکتو، آتشکده های تاریخی متعدد ، پل گاومیشان و آثار تاریخی دیگر یکی از شهر های قدیمی و تاریخی کشور محسوب می شود .
یکی از آثار تاریخی این شهرستان که همیشه در این شهرستان و کشور بیشتر مورد توجه بوده است و دارای ویژگی های خاص پل سازی در دوران تاریخی کشور است " پل تاریخی گاومیشان " است که در این شهرستان است و بخشی از تاریخ و قدمت این شهرستان بر روی این پل نمایان شده است .

پل تاریخی و زیبای گاومیشان که بقای آن متعلق به دوران ساسانی است بر روی رودخانه " سیمره " پس از تلاقی با رودخانه کشکان ساخته شده است و بر اساس نظریات مختلف وجه تسمیه نام این پل بر گرفته از " گومیشه " یعنی محل پرورش گاو است .

اما بعضی از مورخان تاریخ مانند " سراورل استین " نام این پل را " گاماسا " می دانند ( " گاماسا " از دو کلمه " گا " یعنی گاو و " ماس " به معنی ماهی تشکیل شده است . )
قوس های جناقی آجری و سایر تعمیرات سنگی و نمای فعلی پل بیانگر مرمت این پل در دوران بعد به خصوص دوران اتابک لر کوچک است .
پل تاریخی گاومیشان از پنج چشمه بزرگ تشکیل شده است که در حال حاضر فقط یکی از این چشمه ها سالم است و ارتباط چشمه ها با مسیر حرکت آب و طغیان آن محرز است .
این پل بسیار فنی و پیچیده ساخته شده است به طوری که رقیبی جدی برای پل های مهم بشمار می رود .
پایه ها و تکیه گاه های اصلی پل مدور و قطور است و مصالح آن از سنگ های مکعبی بزرگ و تراشیده در ابعاد مساوی است که به صورت " رگ چین " به روی هم چیده شده اند و پایه اصلی پل را به وجود آورده است .
داخل پایه ها نیز از قلوه سنگ و ملاط گچ پر شده و مصالح پل سنگ و ملاط گچ و در سقف تاق ها از آجر است که همگی در پیچیدگی این پل نقش دارند .
تاق های جناغی ، دالان ها و راهرو ها همگی از آجر هایی به ابعاد 20 در 25 سانتی متر ساخته شده است و نمای این پل تاقچه های مسدود و باز و موج شکن هایی دارد که به وسیله راهرو ها با چند پل به هم متصل می شوند که این نیز حتی در دوران کنونی بسیار مهندسی شده به نظر می رسد .
وجود پله ها در میان دالان ستون میانی ، بیانگر این امر است که این پل فقط یک پل ارتباطی نبوده بلکه راهرو های داخل و پلکان نشان از این دارد که کاروان ها از این پل به عنوان سر پناه به هنگام عبور استفاده می کردند و چه بسا شب ها که در دل این دالان ها کاروانیان به صبح رسانده اند .
یکی از مورخان تاریخ بنام سرهنری راولینسون در سفرنامه خود درباره این پل می نویسد : " پلی که هم اکنون بر روی سیمره ( دره شهر فعلی ) قرار دارد یکی از بهترین پل های ایران است که حسین خان بزرگ ( والی بزرگ و معروف ایلام و لرستان ) به سال 1008 هجری قمری این پل را تعمیر کرده است " .
پل تاریخی گاومیشان در سال 1377 به شماره 2222 توسط سازمان میراث فرهنگی کشور در آثار ملی کشور ثبت شده است .
همه ساله در ایام تعطیل مسافران و گردشگران زیادی به دیدن این اثر تاریخی رهسپار می شوند .
این اثر تاریخی در حال حاضر به طور کامل مرمت و باسازی شده است آماده استقبال از گردشگران است .
استان ایلام با داشتن 542 اثر تاریخی ثبت شده در آثار ملی کشور یکی از قطب های گردشگری در کشور محسوب می شود .

برای دیدن تعدادی از عکس های پل گاومیشان به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.

ادامه مطلب ...

غار یخ مراد

غار یخ مراد در استان البرز


راه دسترسی به غار : کرج جاده چالوس نرسیده به گچسر پس از عبور از روستای وله روستای کهنه ده غار یخ مراد

این غار از جمله غار های دیدنی و با ارزش است که مورد توجه علاقه مندان به شگفتی های طبیعت می باشند . در60 کیلومتری جاده چالوس پس از عبور از یک پل و دو راهی گچسر در قسمت غربی جاده راه فرعی شنی به طول پنج کیلومتر وجود دارد که به روستای کهنه ده و شپش به روستای آزاد بر متصل می شود روستای کهنه ده دارای سابقای دیرینه بوده و بر اثر سیل های متعدد بارها ویران گردیده و مجددا توسط ساکنین روستا از نو آباد شده است بدین جهت به کهنه ده شهرت یافته است . این روستا در سال 1380جمعیتی کمتر از 35 نفر را داشته است مردم ده به کار دامداری و تولیدات کشاورزی در حد مصرف خود و تولید سیب درختی و البالو و گیلاس و سیب زمینی می پردازند تنها دبستان ده نیز بعلت مهاجرت نسل جوان بسته می باشد ساکینن در حال حاضر تقریبا 20 الی 25 خانوار هستند که اکثر افراد مسن می باشند . لهجه مردم ده مازندرانی و مردمانی خون گرم می باشند . غار یخ مراد که یکی از جاذبه های گردشگری و دیدنی این روستا بشمار می رود و در دامنه شمالی دره ای عمیق و منتهی به روستای آزاد بر واقع شده که دهانه آن حدود 2508 متر از سطح دریا ارتفاع دارد . طول غار از ابتدا تا انتهای آن نزدیک به 250 متر می باشد . به گفته اهالی کهنه ده در گذشته بیماران با خوردن یخ غار که بطور دایمی و در حوض انتهای غار قرار دارد و در هیچ فصل از سال ذوب نمی شود بهبود یافته و به این دلیل غار یخ مراد شهرت یافته است .
مناسب ترین زمان برای دیدار از این غار در اسفند و فروردین ماه بخصوص در فصل بهار است زیرا در این فصل آب و هوای ناشی از بارندگی و ریزش قطرات در داخل غار تبدیل به قندیل های بسیار زیبا و دیدنی می شود و همچنین در محوطه ی بیرون ؛ چشم انداز منظره گیاهان معطر کوهستانی برای همه ی بازدیدکنندگان تماشایی و فرحبخش است . این غار متعلق به دوره ی دوم زمین شناسی ( مزو زوییک ) یا میان زیست می باشد که عمر آن 70 تا 230 میلیون سال می گذرد . معمای غار در اینجاست که دمای تاق با دمای کف غار ناهمسان می باشد . این غار دارای تونل ها و دهلیز ها و حفره ها و چاه های گوناگون است و بیشتر کف و دیواره و تاق از یخ پوشیده شده . این پدیده استثنایی و جالب باعث شده که اهالی منطقه برای این غار یک ویژگی ماوراء الطبیعه قائل شوند . این غار در زمان های گذشته برای اهالی منطقه یک مکان مقدس بوده و مردم بخصوص بانوان روستایی ، مراد خود را از این یخ ها طلب می کرده اند و علت نامگذاری این غار به « یخ مراد » ، همین خاصیت مراد دهندگی غار است ؛ بدون شک در این غار ، دنیای رمز و راز علمی وجود دارد غار یخ مراد در فصل بهار گیاهان معطر کوهستانی اطراف محوطه بیرون غار را می پوشاند که این منظره برای باز دیدکنندگان از غار بسیار دیدنی است .

وضع طبیعی غار :
غار دارای بادگیر و هواکشهای مخفی بی شماری است که هوای خارج با شدت از آنها داخل غار می شود و بدین سبب هوای آن فوق العاده سرد بوده ، و همین امر باعث می گردد که آب های موجود در غار به حال انجماد درآمده و تشکیل توده های بزرگ یخ و مخزن های وسیع یخی را که قشر بعضی از آنها به 5/1 متر می رسد ، بدهند . یخبندان غار از اسفنذ ماه آغاز و تقریبا تا اواسط بهار سال بعد ادامه دارد و سپس در طول تابستان و پاییز به علت خشکی هوا و عدم جریان آب ، یخ ها شروع به ذوب شدن کرده و رو به کاهش می رود . غار یخ مراد یکی از پر پیچ و خم ترین غارهایی است که نظیر آن به ندرت دیده شده و از این رو بازدید تمام نقاط آن مستلزم وقت کافی ، حوصله و دقت فراوان و در دست داشتن کروکی دقیق و کامل است . این غار از حیث تزیینات آهکی قابل ملاحظه نیست و جز در چند بخش کوچک چیزی به چشم نمی خورد . ولی روی هم رفته استالاکتیت های اسفنجی الوان طبقه زیرزمینی و نیز چند قسمت دیگر آن جالب است . نکته قابل توجه اینکه غار یخ مراد در بخشی چهار طبقه بوده و در یک امتداد عمودی به عمق 30 متر ، به طور مطبق بر روی هم قرار گرفته است و جزو معدود غارهای مطبق ایران است .
غار یخ مراد ، واقع در قریه کهنه ده در جاده چالوس ، ازجمله غار های بزرگ و در نوع خود بسیار با ارزش است . لازم به یاد آوری است کسانی که برای بازدید ازغار به این منطقه می آیند جا دارد از آبادی وله و چشمه معروف آن دیدن کنند و آبی نیز بیاشامند .


برای دیدن تعدادی از عکس های غار یخ مراد  اردبیل به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.

ادامه مطلب ...