زندگی نامه کامل حضرت عبدالعظیم(بخش دوازدهم- آثار تاریخی آستانه )

1- رواق ایوان مرقد مطهر حضرت عبدالعظیم الحسنی علیه السّلام به امر شاه طهماسب صفوی در سال 944 هجری ساخته شد . 2- صندوق حرم مطهر که از چوب عود و فوفل ساخته شده و در اطراف آن کتیبه هایی به خط نسخ و ثلث ، به طور برجسته نقش گشته ، متعلق به سال 725 هجری است . این صندوق یکی از نفیس ترین آثار تاریخی و هنری ایران است . بانی این صندوق خواجه نجم الدین محمد ، از وزیران ایلخانان مغول و هم عهد سلطان ابوسعید بوده و به احتمال زیاد بقعه حضرت نیز به دستور وی ساخته شده است . در سال 1329 شمسی این صندوق به وسیله هنرمند معروف استاد صنیع خاتم تعمیر و از پوسیدگی آن جلوگیری شد . 3- ضریح نقره آرامگاه ، یادگار فتحعلیشاه قاجار و آئینه کاری و نقاشی ایوان را آقاخان نوری انجام داده است . 4- کتیبه های کوفی آهنین : این کتیبه ها متعلق به یک در اهنین است که احتمالاً در قرون پنجم و ششم در عهد سلجوقیان نوشته شده و در زمان صفویه آن ها را روی در آهنین کنونی کوبیده اند این کتیبه ها در خزانه آستانه نگهداری می شود . 5- در مسجد هلاکو : پیش از این در محل مقبره ناصرالدین شاه مسجدی بود که به نام مسجد هلاکو خوانده می شد . این مسجد دری داشت که بعداً در گوشه جنوب شرقی مسجد بالاسر نصب شد . این در که منبت کاری هنرمندانه ای دارد در شمال ایوان حضرت امامزاده حمزه علیه السّلام نصب شده است و تاریخ روی آن 848 متعلق به دوره سلطنت شاهرخ میرزا پسر امیرتیمور است . 6- قرآن های خطی : در خزانه آستانه قرآن های خطی بسیار نفیسی وجود دارد که یکی از آن ها به شماره 82 در موزه ایران باستان نگهداری می شود : تاریخ تحریر این قرآن سال یازدهم سلطنت شاه طهماسب صفوی است.

 7- روپوش زری : این روپوش که برای پوشش ضریح مرقد مطهر تهیه شده از زریهای کهن عصر صفوی است که در صندوقی نگهداری می شود . 8- فرامین : در خزانه آستانه ، فرامین سلطنتی متعددی موجود است که قدیمی ترین آنها فرمان شاه طهماسب صفوی به سال 961 هجری است . این فرمان مربوط به رقبات موقوفه و تولیت آستانه است .

برج طغرل

برج طغرل در شرق آرامگاه ابن بابویه در شهر ری واقع شده ‌است و از آثار به جا مانده از دوره سلجوقیان می ‌باشد . ارتفاع برج حدود ۲۰ متر می ‌باشد ( بدون احتساب گنبد مخروطی شکلی که امروزه اثری از آن نمانده ) و با شماره ۱۴۷ در سال ۱۳۱۰ شمسی در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده ‌است . به عقیده برخی از کارشناسان این برج شبیه عقربه‌ های ساعت بوده و می‌ توان از روی تابش آفتاب بر روی کنگره ‌های آن زمان را تشخیص داد . چالش‌ ها درباره شخصیت مدفون در بنا چالش‌ و اختلافات فراوانی میان کارشناسان و مورخان درباره شخصیت مدفون در این بنا وجود دارد . عده ‌ای آن را آرامگاه طغرل بیک سلجوقی می‌ دانند و در مجمل‌ التواریخ صفحه ۴۶۵ اینگونه آمده‌ است که «سلطان طغرل ‌بیک شهر ری وفات رسید و تربتش آنجا برجاست . » عده‌ ای دیگر از نویسندگان این مکان را محل دفن خلیل سلطان از فرزندان تیمور لنگ و همسر او شاد ‌الملک در قرن ۱۵ام می ‌دانند . در کتاب جامع ری باستان تالیف حسن کریمیان نیز آمده ‌است که گروهی این بنا را منتسب به فخر‌ الدوله می‌ دانند . استاد سید محمد طباطبایی با توجه به تحقیقات مفصلی که پیرامون این اثر تاریخی و شخصیت مدفون در آن داشته ‌است این بنا را متعلق به ابراهیم الخواص می‌ داند . پیکر محمد طباطبایی پس از مرگ در جوار این برج در سال ۱۳۷۱ به خاک سپرده‌شد . مرمت و بازسازی برج طغرل برای نخستین بار در سال ۱۳۰۱ شمسی و در پایان ۳۵امین سال پادشاهی ناصر الدین شاه مرمت و بازسازی شد . این مرمت به دستور شاه و به دست وزیرش امین السلطان انجام گرفت و لوحه ‌ای مرمر بر سردر بنا نصب گردید . این بازسازی بنا را از خطر نابودی نجات داد ولی ظرافت کاری ‌های قدیمی و بقعه کتیبه کوفی آن را از بین برد . بعد از انقلاب ۱۳۵۷ سال ها این بنا متروک بود تا در اوایل دهه هفتاد بار دیگر مورد بازسازی قرار گرفت و بطور جدی در نیمه سال ۱۳۷۷ آغاز و در زمستان ۱۳۷۹ به پایان رسید . در حال حاضر بازسازی بنا به دست منطقه ۲۰ شهرداری تهران در محوطه‌ ای به وسعت ۲ هکتار و به منظور گسترش و ساختن فرهنگسرا ، کتابخانه ، موزه و رستوران در حال انجام می‌ باشد . بنای آجری برج طغرل ،که مساحت آن با احتساب باغ و دیوار های احداث شده درسال ۱۳۷۹ به ۵۰۰۰ متر مربع می ‌رسد ، از جمله آثار به جا مانده از دوره سلجوقیان و مربوط به نیمه دوم قرن ششم قمری است‌ . ارتفاع برج بدون سقف در حدود ۲۰ متر است‌ . از نظر معماری ضخامت دیوار برج از ۱/۷۵ تا ۲/۷۵ متر و قطر داخلی و خارجی آن به ترتیب ۱۱ و ۱۶ متر است‌ . سطح بدنه بیرونی برج به ۲۴ ترک تقسیم شده است‌ . در قسمت فوقانی برج تزیینات و کتیبه ‌ای به خط کوفی وجود داشته که در قرون گذشته از بین رفته است‌ . برج طغرل در واقع یک ساعت طبیعی نیز به حساب می آید ؛ زیرا معماری آن به صورتی است که در بالای هر ترک‌ چهار و نیم دایره وجود دارد که بیانگر یک ربع ساعت است‌ . در بالای آن ‌ها نیز شش مستطیل است که هر یک ۱۰ دقیقه را نشان می دهد . سپس شیار های ریزتری ، به عنوان ثانیه ، وجود دارد که هرگاه خورشید در وضعیت تازه ‌ای قرار بگیرد ‌، با ایجاد سایه روشن ‌ها ، زمان دقیق نشان داده می‌ شود . ۲ ناودان شرقی و غربی ساعت سه و نه رانشان می دهد و در های ورودی برج ، در شمال و جنوب آن ، نیز ساعت شش و دوازده هستند . گفته می ‌شود که این مکان آرامگاه طغرل‌ ، از سلاطین سلجوقی ، است که به دلیل علاقه به نجوم‌ این برج را بنیاد گذاشته است‌ . تعدادی از عکس ها:

زندگی نامه کامل حضرت عبدالعظیم(بخش یازدهم- سند ارزنده تاریخی )

سند ارزنده تاریخی 

در زمستان 1347 شمسی تصمیم گرفته شد در مجموعه آستانه حضرت عبدالعظیم علیه السّلام تعمیرات اساسی معمول گردد و لذا از وزارت فرهنگ و هنر و سازمان ملی حفاظت آثار باستانی تقاضا شد تا کارشناسان خود را برای نظارت گسیل دارند ، تا کار بر اساس موازین علمی انجام پذیرد . تعمیرات مسجد بالاسر ، در گوشه باختری حرم قرار گرفته ، آغاز شده بود و پس از برداشتن اندود قسمتی از دیوار رگ چین آجری رده و آراسته ، نمای اصلی بنا ، هویدا شد و نشان داد که ساختمان حرم در سده پنجم هجری و به سبک شکوهمند رازی بنیاد شده است . پیدایش این نمونه برای کارشناسان کلید در گنج شابگانی بود که سبب شد پیرامون درگاه نیز پیکاوی شود . برای این که خوانندگان ارجمند اهمیت کشف این سند ارزنده تاریخی را بهتر دریابند قسمتی از مقاله آقای مهندس کریم پیرنیا کاشف کتیبه را که در مجله باستانشناسی و هنر ایران چاپ شده است در اینجا نقل می کنیم : ( پس از برداشتن اندود گچ چهره زیبای دیبا مانندی از گوهرها و نگینهای خشت پخته و سفال با نقشهای نغز و دلنشین نمایان گشت و نیز پیله و زغره نیم گرد گوشه درگاه و چند حرف از کتبه کهن کوفی آن را زیر توده گل بیرون آمد و معلوم شد که بر خلاف فرموده استاد سخن سعدی متأسفانه گهگاه (کهگل) می تواند (آفتاب اندای ) شود . پیکاوی در پیرامون سردر و در دوسو و فراز آن دنبال شد و پس از چندی در سرتاپای سردر ودیوار نوشته بسیار زیبایی چره گشود که تنها دو جا ، که جای گاهبست بوده و آغاز و پایان آن متإسفانه با سیمان اندود شده افتادگی دارد و بازمانده کتیبه چنانکه نگارنده خوانده چنین است : ( ... اله الرحمن الرحیم امر ببناء هذه القبه المطهره علی ساکنها السلم صاحب ...... ...... سید شمس الدین مجد الملک مشیدالدوله ابوالفضل اسعد بن محمد بن موسی ثقه امیرالمؤمنین اطال الله بقیه وکیل مظالم علی یدی عبدا... الی رحمه الله زرینکفش ابی الفوا ... ) کلمات و حروف اول و آخر کتیبه که زیر کاشی و سیمان تباه شده و هریک بیش از دو یا سه حرف نیست . نخستین بی گمان (بسم ) است و آخرین به قرینه حروف ماقبل باید(رس) باشد . در پایین این کتیبه که به خط کوفی تزئینی خواناست در دو گوشه لچکی ها سوی راست ، (عمل علی) وسوی چپ (آل محمد) بخط نسخ ثلث کهن خوانده می شود و سایر قسمتها متأسفانه در زمانی که در معروف ناصرالدین شاهی را کار می گذاشته اند کنده و پاک تباه شده است و خطوط آرایشی و عبارات گرداگرد در به هیچ روی روشن نیست . 

بنیاد گذار آرامگاه مجدالملک اسعد براوستانی قمی ، که با پیدایش این کتیبه اکنون نام و نشان و لقب و مناصب وی را دقیقاً می دانیم ، یعنی سید شمس الدین مجدالملک مشیدالدوله ابوالفضل اسعد بن محمد بن موسی ثقه امیرالمؤمنین ، وکیل مظالم از سادات شیعی قم بوده و در دستگاه سلاطین سلجوقی مانند ملکشاه ، برکیارق منصب استیفا و وکالت مظالم داشته وبه دستیاری زبیده خاتون همسر ملکشاه و با حمایت او به وزارت برکیارق نیز رسید و چندی بعد با دسیسه فرزند نظام الملک که پیش از او منصب وزارت داشته ، مقتول گردید . وی در ری و قم و کاشان و اردهال و حجاز و عراق آبادیهای بسیار کرد و بیشتر بر تربت پاک امامان و بزرگان تشیع و فرزندان پیامبر (ص) بارگاههای شکوهمند بنیاد نهاد . تاریخچه ساختمان مجموعه آستانه مستلزم ، مطالعه بیشتری است و شاید بیرون از این گفتار باشد . ولی ذکر این نکته در پایان مقال لازم است که در زمان صفویه آنچه بر بنا افزوده شده متناسب با ساختمان اصلی بوده و مسجد زنانه و مردانه و رواق و پیشانی ورودی حرم با بقعه هم آهنگ بوده است و به نظر می آید بعدها (شاید یک قرن پیش ) این هماهنگی بر هم خورده و قسمت اعظم از آرایشهای نفیس نمای بقعه در زیر اندود گچ و خاک تباه شده باشد .

بازار ری

بازار ری بازار ری یکی از بازار های تاریخی در شهر ری است . این بازار در شمال آرامگاه شاه عبدالعظیم ، بازار ری واقع است . بازار ری متشکل از دو راسته بازار است که در محل تلاقی خود تشکیل یک چهار سوق را می ‌دهند . این محل از قدیم الایام یکی از مراکز فروش ادویه ، دارو های سنتی و کالا های تجاری بود که توسط بازرگانان از طریق جاده ابریشم وارد ری می ‌گردید . این بازار دارای ساختاری متشکل از گچ ، آجر ، خشت و گل و از نظر قدمت متعلق به صفویه ( حدود ۵۰۰ سال پیش ) است . بازار قدیم ری در طی سال های گذشته بارها بازسازی شده . آخرین مرمت بازار ، دو یا سه سال پیش انجام شد . سر در قدیم بازار نیز تابستان سال جاری بازسازی شد . بازار ری اکنون بیش از صد دهنه حجره دارد . ادویه و داروهای گیاهی هنوز از مهم ترین محصولات این بازار است . بیشتر اجناسی که در این بازار به فروش می رسد نقره جات ، سجاده ها و لوازم مورد نیاز حجاج و داروهای گیاهی هستند . تعدادی از مغازه ها نیز به فروش پوشاک و لوازم خوراکی از جمله انواع سوهان ، گز و آب نبات های رنگی اختصاص دارد . چند سالن غذا خوری در این بازار وجود دارد . تعدادی از عکس ها:

زندگی نامه کامل حضرت عبدالعظیم(بخش دهم-عرض عقاید به امام هادی ع)

عرض عقاید به امام هادی علیه السّلام

شیخ صدوق و دیگران از جانب عبدالعظیم حسنی روایت کرده اند که فرمود : به خدمت امام هادی علیه السّلام مشرف شدم و چون آن حضرت مرا دید فرمود : آفرین بر تو ای ابوالقاسم تو دوست ما هسی (انت ولیّنا حقاً ) . عرض کردم ای فرزند رسول خدا(ص) من میخواهم دین خود را بر شما عرضه بدارم گر پسندیده و مورد قبول است ، بر آن ثابت بمانم تاخداوند را ملاقات نمایم ، فرمود : بیا ای ابوالقاسم . عرض کردم منم می گویم : خداوند تبارک و تعالی یکی است و مثلی برای او نیست و از حد ابطال و حد تشبیه خارج است و جسم و صورت و عرض و جوهر نیست ، بلکه پدید آورنده اجسام و صور و خلق کننده عرضها و جوهرهاست و خداوند مالک هر چیزی است و هر چیزی را او آفریده است . می گویم : محمد(ص) بنده و رسول خدا و پایان بخش پیامبران است و بعد از او تا روز قیامت پیغمبری نخواهد آمد و شریعت آن حضرت آخر همه شرایع است و بعد از آن تا روز قیامت شریعتی نیست . می گویم : امام و خلیفه و ولی امر بعد از پیامبر (ص) امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب علیه السّلام است و بعد از آن حضرت امام حسن ، بعد از آن امام حسین ، بعد از آن علی بن الحسین ، بعد از آن محمدبن علی ، بعد از آن جعفر بن محمد ، بعد از آن موسی بن جعفر ، بعد از آن علی بن موسی ، بعد از آن محمدبن علی علیهم السلام بعد از این بزرگواران ، ای مولای من امام واجب الطاعه تو هستی . پس از آن امام علی النقی علیه السّلام به جناب عبدالعظیم فرمود : فکیف للناس بالخلف من بعده ؟ قال : قلت : وکیف ذاک یا مولای ؟ قال : لانه لا یری شخصه و لا یحل ذکره باسمه حتی یخرج فیملاء الارض قسطاً و عدلاً کما ملئت ظلماً و جوراً . بعد از من پسرم حسن امام است لیکن مردم درباره امام بعد از او چه خواهند کرد . 

گوید : گفتم ای مولای من مگر جریان زندگی امام بعد از او چه قرار است ؟ فرمود : برای این که شخص او دیده نمی شود و بر زبان آوردن نام او حلال نباشد تا این که خروج کند و زمین را از عدل و داد پر نماید هم چنان که از جور و ظلم پر شده باشد . گفتم : به این امام غائب هم معتقد شدم یعنی به امامت امام حسن عسکری علیه السّلام و خلف آن حضرت قائل شدم . اکنون من می گویم : دوست این بزرگواران دوست خداست و دشمن آنان دشمن خداست و اطاعت ایشان اطاعت خداست و نافرمانی آنان نافرمانی خداست و می گویم : معراج حق است و سؤال در قبر حق است و بهشت و دوزخ حق است و صراط و میزان حق است و آن که قیامت آمدنی است و در آن شکی نیست و خداوند زنده می کند کسانی را که در قبرها جا دارند و نیز عقیده دارم که واجبات بعد از اعتقاد به ولایت ، نماز و زکه و روزه و حج و جهاد و امر به معروف و نهی از منکر است . چون جناب عبدالعظیم دین و عقاید خود را بر امام زمانش حضرت هادی عرضه داشت و حضرت تصدیق او نمود ، فرمود : یا اباالقاسم هذا و الله الذی ارتضاه لعباده فاثبت علیه ثبتک الله بالقول الثابت فی الدنیا و الاخره . ای اباالقاسم به خدا سوگند این است دین خدا که آن را برای بندگانش پسندیده است ، بر همین عقیده ثابت باش خداوند تو را به همین طریق در زندگی دنیا و آخرت پایدار بدارد . بالاخره از دقایق زندگی حضرت عبدالعظیم معلوم می شود که وی در زمان خود از زهاد و عباد و پرهیزگاران و نیکوکاران به شمار می رفته و از جهت خلوص عقیده و قلب روشن و اعتقادات درست و صحیح مورد امامان عصر خود و شیعیان آنان بوده است . حدیث ابوحماد رازی که از رساله صاحب بن عباد نقل کردیم ، بزرگترین نشانه اعتماد و اطمینان آن بزرگواران نسبت به او می باشد ، این جمله امام هادی علیه السّلام که به او فرمود : مسائل دینی خود را از عبدالعظیم حسنی سؤال کن ، مؤید این کلام است و سفارش حضرت رضا علیه السّلام برای دوستان و شیعیان خود که توسط او فرستاده و مرحوم مفید در اختصاص ، آن را نقل کرده ، این هم دلیل روشنی است که آن حضرت به وی علاقه داشته و او را برای رسانیدن این پیام شایسته دیده است . حضرت هادی علیه السّلام در هنگامی که او عقاید خود را اظهار نمود، به او فرمود : ای ابوالقاسم به خدا قسم این عقاید شما همان دینی است که پیغمبر آن را آورده و این دین پدران من است ، بر این عقیده ثابت باش خداوند تو را بر عقیده درست ثابت بدارد . مسلماٌ تصدیق امام علیه السّلام عقاید او را بزرگترین فضیلت و منقبت برای وی محسوب می شود . و همچنین حضرت عبدالعظیم در میان علماء و بزرگان شیعه از احترام خاصی برخورداربوده است و از بزرگان و شخصیت های بزرگ و محدثین عالی مقام می باشند از جمله آنان محمد بن خالد برقی و احمدبن محمدبن خالد برقی و ابراهیم بن هاشم قمی که از مشایخ بزرگ حدیث و مؤلفین بزرگ شیعه هستند . علت این که حضرت عبدالعظیم مورد علاقه و محبت امامان زمان خود واقع گردیده ، این است که وی بر خلاف بعضی از اسلاف و بنی اعمام خود در مقابل امامان معصوم بسیار خاضع و خاشع بود و آن ها را واجب الطاعه می دانست و از اوامر و دستورات آنان سرپیچی نمی کرد وی به امامت و وصایت آن ها اعتقاد کامل داشت ، اخبار و نصوصی که درباره امامت ائمه دوازده گانه به وسیله او نقل شده ، دلیل روشنی است که وی به این گونه روایات اعتقاد داشته و رسیدن او خدمت حضرت هادی و عرضه داشتن معتقدات دینی خود را به حضور آن حضرت مؤید این مطب است . از حالات او کاملاً پیداست که وی از همان زمان که در مدینه و سایر شهرها که می زیسته ، مورد توجه و علاقه شیعیان و دوستان اهل بیت بوده و شخصیت ارجمندش نزد همگان معروف و مشهور بوده است . از تاریخ تولد و وفات حضرت عبدالعظیم اطلاع دقیقی در دست نیست ولی آنچه مسلم است وی در زمان حضرت موسی بن جعفر علیه السّلام بوده و از روایتی که در فضیلت زیارت او رسیده ، پیداست که وی در زمان امام هادی وفات کرده است و این که بعضی از نویسندگان اخیر نوشته اند که حضرت بدالعظیم حسنی در سال 202 ه متولد شده ، مدرک درستی ندارد زیرا حضرت عبدالعظیم راوی هشام بن حکم است و او در سال 198 فوت نموده است و نیز عبدالعظیم محضر امام رضا علیه السّلام را نیز درک کرده و امام به وسیله او پیامی به شعیان فرستاده است و نیزمی دانیم امام رضا علیه السّلام در سال 203 به شهادت رسیده است بنابراین اگر تولد عبدالعظیم در سال 202 باشد باید این پیام را در یک سالگی دریافت نماید و این معقول نیست . با این حال مرحوم شیخ آقا بزرگ تهرانی تاریخ وفات حضرت عبدالعظیم را در نیمه شوّال 252 ثبت کرده است