گر دیده ام ندید رخ دل ربای تو
دل پر زند به سینه ی من در هوای تو
خواهم که جای پای تو را بوسه ها زنم
در حیرتم که هست که کجا ، جای پای تو
به
جرات می توان گفت که مسجد مقدس جمکران ، بزرگترین مرکز تجمع
عشاق و دوستداران و منتظران امام زمان علیه السلام است که در این
مکان مقدس بسیاری از شیعیان آن حضرت چه عالم و چه غیر عالم ،
کشاورز ، بازاری ، فقیر ، غنی و ... حاجت خود را از دست با کفایت
یگانه منجی عالم گرفته اند . حال چه حاجت های معنوی و کمالات
روحی و چه حاجت های مادی و دنیوی و شکی نیست که این مکان مقدس
مورد توجه امام عصر (عج) می باشد و حتی دستور بنای آن مکان شریف را
هم خود وجود مقدس ایشان در یک تشرفی که یکی از شیعیان آن حضرت
به نام " حسن بن مثله " به محضر مقدس شان شرفیاب شدند داده اند .
شیخ
حسن بن مثله جمکرانی ( یکى از صلحا و سومین سفیر حسین بن روح نوبختى )
گوید : من شب سه شنبه ، هفدهم ماه مبارک رمضان سال 393 هجری قمری در خانه
خود خوابیده بودم که ناگاه جماعتی از مردم به در خانه من آمدند و مرا از
خواب بیدار کردند و گفتند برخیز و طلب امام مهدی (عج) را اجابت کن ، که تو
را می خواند . آنها مرا به محلی که اکنون مسجد است آوردند . وقتی که خوب
نگاه کردم ، تختی دیدم که فرشی نیکو بر آن گسترده شده ، و جوانی سی ساله بر
آن تخت ، تکیه بر بالش کرده و پیری هم پیش او نشسته است ، آن پیر حضرت خضر
(ع) بود . پس آن پیر مرا بنشاند .
حضرت مهدی (عج) مرا به نام خود خواند
و فرمود : برو به حسن مسلم ، که در این زمین کشاورزی می کرد ، بگو که این
زمین شریفی است . و حق تعالی آن را از زمین های دیگر برگزیده است و دیگر
نباید در آن کشاورزی کنند .
حسن بن مثله عرض کرد : ای مولا و سرورم ،
لازم است که من دلیل و نشانه ای داشته باشم تا مردم حرف مرا قبول کنند .
حضرت فرمود : نه ، تو برو و آن رسالت را انجام ده ، ما خودمان نشانه هایی
برای آن قرار می دهیم . پیش سید ابو الحسن برو و به او بگو حسن مسلم را
احضار کند ، و سود چند ساله را که از زمین به دست آورده است وصول کند و با
آن پول مسجد را بنا کند ... حسن بن مثله می گوید : چون مقداری راه رفتم ،
دوباره مرا بازخواند و فرمودند : بزی در گله جعفر کاشانی است ، آن را
خریداری کن و بدین وضع بیاور ، آن را بکش و بر بیماران انفاق کن ، هر
بیماری و مریضی که از گوشت آن بخورد ، حق تعالی او را شفا دهد . وی گوید :
من سپس به خانه بازگشتم و تمام شب را در اندیشه بودم ، تا اینکه نماز صبح
خوانده به سراغ " علی منذر " رفتم و ماجرای شب گذشته را برای او نقل کردم و
با او به همان موضع شب گذشته رفتم .
وقتی که رسیدیم ، زنجیر هایی
را دیدیم که طبق فرموده امام (ع) حدود بنای مسجد را نشان می داد ؛ سپس به
قم ، نزد سید ابوالحسن رضا رفتیم ، و چون به خانه او رسیدیم ، خادمان او
گفتند که او بعد از سحر در انتظار شماست و تو از جمکران هستی . به او گفتم :
آری ، پس به درون خانه رفتم ، سید مرا گرامی داشت و بسیار احترام نمود و
به من گفت :
ای حسن بن مثله ، من در خواب بودم که شخصی خطاب به من فرمود
: حسن به مثله نامی ، از جمکران پیش تو می آید ، هرچه گوید تصدیق کن و به
سخنش اعتماد کن که سخن او سخن ماست . از هنگام بیدار شدن تا این ساعت منتظر
تو بودم . حسن ماجرای شب گذشته را تعریف نمود .
سید بلافاصله فرمود تا
اسب ها را زین نهادند و بیرون آورده و سوار شدند . وقتی به نزدیک روستای
جمکران رسیدند ، گله جعفر کاشانی را دیدند . حسن بن مثله به میان گله رفت و
آن بز ، که از پس همه گوسفندان می آمد ، پیش حسن دوید ، جعفر سوگند یاد
کرد این بز در گله من نبوده و تاکنون آن را ندیده بودم . به هر حال آن بز
را به مسجد آورده و ذبح نمودند ، و چون بیماری از گوشت آن می خورد ، با
عنایت خداوند تبارک و تعالی و الطاف حضرت بقیه الله (عج) شفا می یافت .
حسن
مسلم را احضار کرده و منافع زمین را از او گرفتند ، و مسجد جمکران را با
چوب و دیوار پوشانیدند . سید زنجیر ها و میخ ها را با خود به قم برد و در
خانه اش گذاشت . هر بیمار و دردمندی که خود را بدان زنجیر می مالید ،
خداوند تعالی وی را شفای عاجل عنایت می فرمود . ولی پس از فوت سید ابوالحسن
، آن زنجیر ها پنهان گشته و دیگر کسی آنها را ندید .
طبق فرمایش صریح امام زمان (عج) داریم :
" این زمین شریفی است و حق تعالی این زمین را از زمین های دیگر برگزیده و شرافت داده " .
مساحت
کنونی مسجد بیش از ۲۵۰ هزار متر مربع می باشد . مسجد شریف جمکران یا «
صاحب الزمان (ع) » در روستایی به نام جمکران در فاصله شش کیلومتری شهر مقدس
قم واقع شده است . در قرن چهارم هجری جمکران از روستا های بنام این منطقه
بود و همواره پذیرای مشتاقان و شیفتگان حضرتش از نقاط مختلف ایران و جهان
می باشد .
از سخنان حضرت آیت ا... مرعشی نجفی ( قدس سره ) داریم است که :
«
پیدایش این مسجد از اوائل غیبت صغری ِحضرت ولیعصر (عج) است و در
نوشته جاتِ قدیمی ، این مسجد دارای سه نام است : 1- مسجد جمکران 2-
مسجد حسن بن مثله 3- مسجد صاحب الزمان (عج) . و هر کدام از این سه
اسم به مناسبتی گفته می شود . مسجد جمکران گفته شد چون متصل است
به قریه جمکران که یکی از قرّّّاءِ شهر مذهبی قم است . این مسجد
را مسجد حسن بن مثله می گویند ، نظر به اینکه در زمان او و به همت
او این مسجد ساخته شده است و مسجد صاحب الزمان (عج) گویند چون به
امر حضرت بنا شده و وجود مبارکش دراین مسجد مکرر دیده شده است .
این مسجد شریف مورد احترام همه ی شیعیان از اول زمان غیبت تا
امروز بوده است » .
نماز امام زمان (عج)
به مردم بگو : به این مکان رغبت کنند و آنرا عزیز دارند و چهار رکعت نماز در آن گذارند .
دو رکعت اول :
به
نیت نماز تحت مسجد است ، در هر رکعت آن یک حمد و هفت بار ( قل هو الله احد
) خوانده می شود و در حالت رکوع و سجود هم هفت مرتبه ذکر را تکرار کنند .
دو رکعت دوم :
به
نیت نماز امام زمان (عج) خوانده می شود ، بدین صورت که سوره حمد را شروع
کرده و آیه ( ایاک نعبد و ایاک نستعین ) صد مرتبه تکرار می شود و بعد از آن
، بقیه سوره حمد خوانده می شود ، و سپس سوره ( قل هو الله احد ) را فقط یک
بار خوانده و به رکوع رفته و ذکر ( سبحان ربى العظیم و بحمده ) هفت مرتبه ،
پشت سر هم تکرار می شود . و سپس به سجود رفته و ذکر ( سبحان ربى الاعلى و
بحمده ) نیز هفت مرتبه ، پشت سر هم تکرار می شود .
رکعت دوم را نیز به
همین ترتیب خوانده ، چون نماز به پایان برسد و سلام داده شود ، یک بار گفته
می شود ( لا اله الا الله ) و به دنبال آن تسبیحات حضرت زهرا علیها السلام
خوانده شود و بعد از آن به سجده رفته و صد بار بگویند : ( اللهم صل على
محمد و آل محمد ) .
آنگاه امام علیه السلام فرمودند : هر که این دو
رکعت نماز را در این مکان ( مسجد مقدس جمکران ) بخواند مانند آن است که دو
رکعت نماز در کعبه خوانده باشد .
جمکران از دیدگاه بزرگان
امام خمینی ( رحمه الله علیه ) مى فرمودند :
"
در دوران جوانى ، ما پنجشنبه و جمعه اى بر ما نگذشت مگر اینکه با دوستان
جلسه انسى تشکیل دهیم و به خارج از قم و بیشتر به سوى جمکران برویم . در
فصل برف و باران در خود حجره به برنامه انسى مشغول مى شدیم و هنگامى که
صداى مؤذن به گوش مى رسید ، همگى به نماز مى ایستادیم " .
حجه
الاسلام و المسلمین جناب آقاى شیخ على اصغر احمدى خمینى فرمودند : اینجانب
از زمانى که وارد حوزه علمیه قم شدم و روز هاى جمعه به مسجد جمکران مى آمدم
و نماز هاى این مسجد را انجام مى دادم و مى دیدم زوار بسیار در این مسجد
مى آمدند و طلب حاجت مى کردند ، حتى در اوائل هم یک روز اهالى جمکران از
امام خمینى ( رحمه الله ) دعوت کردند و ایشان هم قبول کردند و من هم با
آقایان دیگر در خدمت شان به جمکران رفتیم و در آن مسجد مقدّس نماز بجا
آوردند ، امید است مؤمنین این مکان را بیشتر مورد توجه قرار دهند .
آیه الله خامنه ای ( دام ظله )
آقای
سید حسن نصر الله ( دبیر کل حزب الله لبنان ) می گفت : یک دفعه به همراه
شورای حزب الله لبنان محضر مقام معظم رهبری بودیم . اوج سختی و تنگنایی ما
بود و خیلی به حزب الله سخت می گذشت کنفرانس شرم الشیخ هم صورت گرفته بود ،
همه توطئه ها شده بود که حزب الله را نابود کنند . موقعی که ما با رهبر
معظم جهان اسلام دیدار داشتیم ایشان به ما امید دادند و فرمودند : شما
پیروز می شوید ، این چیز ها زیاد مهم نیست پس اضافه کردند :
من در اداره
امور کشور بعضی وقت ها حل مسائل برایم دشوار می شود و دیگر هیچ راهی پیدا
نمی شود ، به دوستان و اعوان و انصار می گویم که آماده شوید به جمکران
برویم ، راه قم را پیش می گیریم و راهی مسجد جمکران می شویم .
آیه الله العظمى بهجت ( رحمه الله )
خود
این مسجد افراد را راهنمایى مى کند ، کسانى که آنجا ( مسجد جمکران ) مى
روند مسجد خودش آنها را راهنمایى مى کند چیزى خاص بیشتر از آنکه در زمینه
مسجد جمکران بیان کرده اند ندارم که بیان کنم ، همه مطالب مربوط به مسجد را
بزرگان گفته اند یا در کتاب هایشان نوشته اند . منتهى حرف من این است که
ما معتقدیم این مشاهد مبارکه و مساجدى نظیر مسجد جمکران مستغنى از معرفى
هستند ، ما بر این اعتقاد هستیم .
اگر کسى بگوید رفتیم و چیزى در آنجا
ندیدیم به حسب ظاهر باید گفت از روى اعتقاد صحیح نرفته است یا براى امتحان
رفته یا همینطورى رفته است . بهر حال بهترین معرف این اماکن خودشان هستند .
حضرت آیه الله العظمى آقاى بروجردى ( رحمه الله )
حضرت
آیه الله العظمى آقاى بروجردى ( قدس سره ) متوفى 1380 هـ . ق فرمودند :
اگر موفق بشوم ، در قم دو کار انجام خواهم داد ، یکى راه مسجد جمکران را
باز خواهم کرد ، دومى بیمارستانى در شهر قم بنا خواهم نمود .
اینجانب (
آقاى شمس ) شاهد تشرف مرحوم آیه الله العظمى حاج آقا حسین بروجردى طباطبائى
( رحمه الله ) بودم که چون محل پدرى ما نزدیک به دروازه کاشان قم بود و
راه نزدیک جمکران از آنجا مى گذشت آن مرجع جهانى به وسیله درشکه تشرف به
مسجد پیدا کردند و اهالى محل بخصوص ائمه جماعات اطراف آن محل آماده شدند که
در مراجعت آن مرحوم نماز مغرب و عشاء را به امامت آن مرجع در مسجد کیهانى
برقرار سازند ، حقیر هم که حدود 18 سال داشتم یعنى حدوداً سال 1330 بود
حضور داشتم و دیدم که بعد از نماز مغرب به عالمى امر کردند که به مردم
توصیه نمایند که به مسجد جمکران رغبت نمایند و فرمودند : اگر براى من مقدور
بود نماز هاى واجب روزانه را در مسجد جمکران ادا مى کردم.
حضرت آیه الله العظمى گلپایگانى ( رحمه الله )
حجه
الاسلام سید محمّد باقر گلپایگانى فرمودند : براى پدرم هر زمانى که بعضى
مسائل پیش مى آمد به مسجد جمکران مى رفتند ، گاهى اوقات صبح جمعه و گاهى
ظهر و یا بعد از ظهر هم که بود مى فرمود : مى خواهم بروم جمکران ، حالا یا
چهارشنبه یا سه شنبه یا دوشنبه یعنى معتقد به چیزى نبود . و گاهى اوقات
نماز جماعت در آنجا برپا مى کردند .
در ایام جنگ تحمیلى یک شب آقاى
خلیلیان زنگ زد و گفت خدمت آقا ( آیه الله گلپایگانى (رحمه الله ) ) عرض
کنید که الان در یکى از محور هاى مهم بچه ها در حال محاصره گازانبرى دشمن
قرار گرفتند که اگر دشمن موفق شود دیگر چیزى از ما باقى نمى ماند به آقا
بگوئید دعا کنند وقتى به آقا عرض کردیم دقیقاً خاطرم نیست که بعد از نماز
صبح بود یا وقت دیگر بود که آقا مشرف شدند مسجد جمکران صبح دو مرتبه آقاى
خلیلیان زنگ زد و گفت : بصورت معجزه آسائى عملیات دشمن با شکست مواجه شد و
رزمندگان ما از محاصره بیرون آمدند و تعداد زیادى از دشمن اسیر و کشته شدند
.
یکى از علماء حوزه از حضرت آیه الله العظمى آقاى حاج سید محمّد رضا
گلپایگانى نقل کرد که ایشان فرمودند : در عصر آیه الله العظمى مرحوم شیخ
عبد الکریم حائرى که عده محصلین حوزه علمیه قم به چهار صد نفر رسیده بود ،
در زمستانى طلاب از حاج شیخ محمّد تقى بافقى که مقسم شهریه مرحوم حاج شیخ
بود عباء زمستانى خواستند و ایشان از مرحوم حائرى خواستند آیه الله حائرى
فرمودند : چهار صد عبا از کجا بیاورم ، گفت : از حضرت صاحب الزمان ( علیه
السلام ) بگیر .
فرمود : من راهى ندارم ، گفت : پس من انشاء الله مى
گیرم و شب جمعه به مسجد مقدّس جمکران رفته و روز جمعه به مرحوم حاج شیخ
حائرى گفت : آقا صاحب الزمان ( علیه السلام ) وعده فرمودند فردا که شنبه
است چهارصد عبا را مرحمت کنند .
و روز شنبه به وسیله مردى از تجار عباء رسید و بین طلاب تقسیم کردند .
حضرت آیه الله العظمى آقاى شیخ عبدالکریم حائرى ( رحمه الله )
مرحوم
حضرت آیه الله العظمى آقاى حاج شیخ محمّد على اراکى طاب ثراه در نماز جمعه
قم فرمودند : چند روز به اول ماه مانده عالم ربّانى آقاى حاج شیخ محمّد
تقى بافقى محضر مبارک آیه الله العظمى شیخ عبد الکریم حائرى متوفاى 1355 هـ
. ق مى رسیدند جهت شهریه طلاب حوزه ، سؤال مى کردند وضع شهریه چطور است ؟
مرحوم حائرى مى فرمودند : جز سرمایه توکل چیزى در دست نیست ، ایشان " آقاى
بافقى " راهى مسجد مقدّس جمکران مى شدند ، از توجهات صاحب الزمان ( علیه
السلام ) مشکل شهریه حل مى شد .
آیه الله آقا میرزا جواد ملکى تبریزى ( رحمه الله )
ایشان
فرمودند : عموى من به همراه چند نفر از خانم ها و محارم شان براى تشرف به
مسجد جمکران آمده بودند وقتى به مسجد رسیدند شب شده بود تصمیم مى گیرند که
شب را در مسجد بمانند .
چون چند زن همراه ایشان بودند بخاطر امنیت و
اطمینان خاطر خانم ها ، در هاى مسجد را بستند و از داخل سنگ هائى پشت در
گذاشتند تا محکم شود . مقدارى از شب گذشته بود که با کمال تعجب مى بینند
جوانى وارد مسجد شد با ظاهرى بسیار آراسته و نورانى که مسجد از نور رخ
ایشان روشن شد و مشغول عبادت شد .
تا اینکه ایشان با این صحنه مواجه مى
شوند همه دچار غشوه مى شوند و از هوش مى روند . صبح که مردم براى عبادت به
مسجد مى آیند ، مى بینند در هاى مسجد از داخل بسته شده است به هر وسیله که
شده در را باز مى کنند و آنها را با آن حالت مى یابند .
حضرت آیه الله العظمى نجفى مرعشى ( رحمه الله )
در
این مسجد شریف مکرر کراماتى دیده شده است که مرحوم شیخ محمّد على کجوئى
معروف به قمى در کتاب تاریخ قم در جلد اول و دوم اشاره کرده به کراماتى که
در آنجا اتفاق افتاده است و اشخاصى که شرفیاب حضور مبارک حضرت ولى عصر (
علیه السلام ) شده اند .
حقیر خودم مکرر کراماتى در آنجا " مسجد جمکران "
مشاهده کرده ام ، چهل شب چهارشنبه مکرر موفق شدم که در آن مسجد بیتوته کنم
و جاى تردید نیست که از امکنه اى که مورد توجه و منزول برکات الهى مى باشد
و بعد از مسجد سهله این بهترین مقام و بهترین جائى است که منتسب به حضرت
ولى عصر (عج) مى باشد .
آیه الله آقاى سید محمد على علوى (دام ظله ) :
در
کتاب مونس الحزین به سند معتبر از امیر المؤمنین على صلواه المصلّین از
جمکران و مسجد آن خبر داده و فرموده که این زمین از زمین هاى دیگر جداست و
مقدّس مى باشد .
حضرت آیه الله العظمى آقاى حاج شیخ مرتضى حائرى ( رحمه الله ) :
داستان مسجد جمکران که در بیدارى واقع شده ، در کتاب تاریخ قم که کتاب معتبرى است ، از شیخ صدوق علیه الرحمه نقل شده است :
نگارنده که خالى از وسوسه نیستم ، و خیلى به نقلیات مردم خوش بین نیستم ، از آن امارات به صحت این مسجد مبارک قطع دارم .
آیه الله سید محمد باقر ابطحى اصفهانى ( دام ظله )
آیه
الله سید محمّد باقر ابطحى اصفهانى فرمودند : شبى در عالم رؤیا دیدم فضاى
ما بین قم و مسجد جمکران گویا تمام چمنزار است و داراى درخت هاى سبز که
مهتاب بر آن مى تابید و نهر هاى آب در آن جریان داشت ، درختى را دیدم که
داراى شاخه هاى بسیار جذّاب و سر سبز و صداى روح بخشى از میان آن به گوش مى
رسید که به ذهنم خطور کرد صداى حضرت داوود است و در وسط آن درخت جایگاهى
بود که در آنجا آقایى نشسته و به نظرم آمد آقا حضرت بقیه الله الأعظم امام
زمان ( علیه السلام ) است ، صحبتى را به میان آوردم که از ذکر آن معذورم ،
زیرا اشاره به عهد و پیمانى بود و سپس عرض کردم : " چه کنم که به شما قرب
پیدا کنم ؟ " به زبان فارسى فرمود : " عملت را عمل امام زمان قرار بده " .
من به خاطرم این معنى رسید یعنى آنچه را به ذهنت مى آید اگر امام زمان بود
عمل مى کرد تو هم همان را عمل کن . به عربى به حضرت عرض کردم : وهو الأمل ،
یعنى این آرزوى من است . گفتم : چه کنم که در این امر موفق باشم ؟ به عربى
فرمود : " الاخلاص فی العمل " از خواب بیدار شدم ، چراغ خاموش بود ، قلم و
دفتر حاضر کردم و آن دو جمله سؤال و جواب را نوشتم ، فردا درباره این دو
جمله سؤال و جواب او فکر کردم ، به نظرم آمد در جمله اول حقیقت تشیع و در
جمله دوم راه موفقیت را که همان توحید ذاتى و عملى باشد یافتم ، این دو
جمله توصیه حضرت بود .
حضرت آیه الله پایانى ( رحمه الله )
توسل
به حضرت سیره علماء بوده و حتى در مواقع زیادى با پاى پیاده به مسجد مقدّس
جمکران مشرف مى شدند . در طى سال هایى که با فضلا جلسه تفسیر داشتیم ،
پیاده به جمکران مشرف مى شدیم یک روز که به همراه اعضاء تفسیر که چند تن از
علما بودند با پاى پیاده به مسجد جمکران مى رفتیم ، آیه الله سید ابوالفضل
میر محمدى گفت : من حاجتى دارم از امام زمان ( علیه السلام ) که عنایت
فرماید پدرم مریض است حال ایشان خوب شود ; و آیه الله موسوى زنجانى فرمودند
: من هم خانه ندارم ، حضرت یک خانه به ما مرحمت فرماید ، چند روز نگذشت که
پدر آقاى میر محمدى با یک قرص که دکتر نوشته بود خوب شد و در مدت کوتاه
آقاى موسوى نیز صاحب خانه شد .
آیه الله شیخ محمد تقى بافقى ( رحمه الله )
عالم
ربانى حضرت آیه الله حاج شیخ محمّد تقى بافقى که بار ها خدمت امام زمان (
علیه السلام ) مشرف شدند و سهم بسزایى در رونق دادن به مسجد مقدّس جمکران
قم دارند .
یکى از علما حوزه از حضرت آیه الله العظمى آقاى حاج سید
محمّد رضا گلپایگانى نقل کرد که ایشان فرمودند : در عصر آیه الله العظمى
مرحوم شیخ عبد الکریم حائرى که عده محصلین حوزه علمیه قم به چهار صد نفر
رسیده بود ، در زمستانى طلاب از حاج شیخ محمّد تقى بافقى که مقسم شهریه
مرحوم حاج شیخ بود عباء زمستانى خواستند و ایشان از مرحوم حائرى خواستند
آیه الله حائرى فرمودند : چهار صد عبا از کجا بیاورم ، گفت : از حضرت صاحب
الزمان ( علیه السلام ) بگیر .
فرمود : من راهى ندارم ، گفت : پس من
انشاء الله مى گیرم و شب جمعه به مسجد مقدّس جمکران رفته و روز جمعه به
مرحوم حاج شیخ حائرى گفت : آقا صاحب الزمان ( علیه السلام ) وعده فرمودند
فردا که شنبه است چهار صد عبا را مرحمت کنند .
و روز شنبه به وسیله مردى از تجار عبا رسید و بین طلاب تقسیم کردند .
حضرت آیه الله حاج شیخ على پناه اشتهاردى ( رحمه الله )
این
مسجد مبارک که در بیش از یک فرسخى شهرستان قم واقع شده از روز اول تأسیس
مورد توجه علاقه مندان به حضرت بقیه الله روحى له الفداء بوده و هست و از
آنجا بعضى کرامات هم مشاهده شده بالخصوص از زمانى که تأسیس حوزه در این
بلده طیبه با همت مؤسس آن ( مرحوم حاج شیخ عبدالکریم حائرى ( قدس سره ) )
شده است.
مرحوم آیه الله العظمى گلپایگانى توجه خاصى به آن مسجد شریف
داشت و کراراً حوادث غیر مترقبه که پیش مى آمد ، حقیر به بیت آیه الله
گلپایگانى مى رفتم ، مى گفتند آقا جمکران رفته تا متوسل به حضرت شود .
آیه الله آقاى سید محمد على علوى ( دام ظله )
بهتر
آن است که مقدارى درباره مسجد جمکران توضیح داده شود تا مؤمنین اهمیت
بیشترى بدهند ، در کتاب مونس الحزین به سند معتبر از امیر المؤمنین على
صلواه المصلّین از جمکران و مسجد آن خبر داده و فرموده که این زمین از زمین
هاى دیگر جداست و مقدّس مى باشد .
چه گویم در حق مسجدى که حضرت بقیه
الله ارواح من سواه فدا بر حسب نقل محدث نورى و غیره درباره اش چنین
فرمودند : " من صلّى فیه کمن صلّى فی البیت العتیق " . یعنى خواندن نماز در
این مسجد همانند خواندن نماز در کعبه است و چه مناسبت خوبى است بین مسجد
جمکران در کنار حرم اهل البیت ( علیهم السلام ) و عش آل محمد صلوات الله
علیهم اجمعین که شیعیان شب هاى چهارشنبه در آنجا جمع شوند و مشغول به ذکر و
دعا و نماز براى آن حضرت باشند ، و بین مسجد سهله در کنار حرم امیر
المؤمنین ( علیه السلام ) و کوفه که شیعیان آنجا هم نیز در شب هاى چهارشنبه
مشغول به زیارت هستند گرچه بسیارى از مردم از عظمت و فضیلت این مکان مقدّس
غافلند و به آن توجهى که باید داشته باشند ندارند ، و در پیام حضرت حجّت
(عج) آمده است که به مردم بگوئید قدر این مسجد را بدانند و در همین راستا
است که مراجع بزرگ و آیات عظام مانند آیه الله حائرى و مؤسس حوزه علمیه قم و
بروجردى و حجّت و گلپایگانى و مرعشى نجفى و شیخ مرتضى حائرى ( قدس سره )
براى این مسجد اهمیت زیادى قائل بودند . فضائل و مناقب و برکات این مسجد
بیش از این است که بتوان در این مختصر گنجاند .
حضرت آیه الله شیخ حسین نورى همدانى ( دام ظله )
بنده
که در اواخر سال 1362 قمرى به حوزه مقدسه قم آمدم ، پس از چند روزى سخت
مریض شدم و چون در مضیقه اقتصادى بودم از مراجعه به طبیب هم ناتوان بودم ،
با زحمت زیاد به مسجد مقدس جمکران به قصد استشفا رفتم ، پس از انجام اعمال
مسجد و توسل به حضرت ولى عصر ارواحنا لتراب مقدمه الفدا از مسجد خارج شدم و
چند دقیقه اى ( چون آن روز غیر از یک مسجد کوچک با چند اطاقى که در جوار
مسجد بود چیز دیگرى نبود ) نشستم که خوابم گرفت ، و چون بیدار شدم اثرى از
آن بیمارى در خود ندیدم .
در سال 1378 براى نماز استسقا و طلب باران
مرتبه اول به خاکفرج رفتیم و نماز را در آنجا خواندیم ولى من اثرى ندیدم .
اما دفعه دوم که مى خواستیم نماز استسقا را بخوانیم به جمکران آمدیم ، چون
ماه رمضان بود و مردم همه روزه بودند و البته نماز باران سه روز روزه لازم
دارد ، با آنکه در آن روز یک لکه ابرى هم در آسمان نبود ، همان شب باران
حسابى نازل شد و دلیلش این بود که این دفعه ما به امام عصر ( علیه السلام )
پناه آورده بودیم . همان شب خیلى ها به من تلفن زدند که آقا این چه کرامتى
است ؟!و من مطمئن بودم ( ما خودمان که لیاقتش را نداریم ) ولى در میان
مستمعین و حضار که بیشتر پیرمرد و زن و زوّار بودند حتماً افراد دل شکسته و
مستجاب الدعوه وجود داشت .
حضرت آیه الله العظمى آقاى حاج شیخ مرتضى حائرى ( رحمه الله )
ایشان
مى نویسند : مسجد جمکران یکى از آیات باهرات عنایت آن حضرت است ، و توضیح
این مطلب در ضمن چند جهت ـ که شاید خیلى ها از آن غافل باشند ـ مذکور مى
شود :
1 ـ داستان مسجد جمکران که در بیدارى واقع شده ، در کتاب تاریخ قم که کتاب معتبرى است ، از صدوق علیه الرحمه نقل شده است .
2
ـ داستان مشتمل بر جریانى است که مربوط به یک نفر نیست ، براى این که صبح
که مردم بیدار مى شوند مى بینند با زنجیر علامت گذاشته شده است که مردم
باور کنند . و این زنجیر مدتى در منزل سید محترمى ظاهراً به نام سید ابو
الحسن الرضا بوده است ، و مردم استشفا به آن مى نموده اند . و بعداً بدون
هیچ جهت طبیعى مفقود مى شود .
3 ـ جاى دور از شهر و در وسط بیابان جائى نیست که مورد جعل یک فرد جمکرانى بشود ، آن هم دست تنها در یک شب ماه رمضان .
4 ـ نوعاً مردم عادى به واسطه خواب یک امامزاده را معین مى کنند ، و مسجد از تصور مردم عادى دور است .
5
ـ اگر پیدایش این مسجد روى احساسات مذهبى و علاقه مفرط به حضرت صاحب الأمر
( علیه السلام ) بود ، مى بایست سراسر توسل به آن بزرگوار باشد ، چنانکه
در این عصر مردم بیشتر زیارت حضرتش در آن مسجد مى خوانند و متوسل به آن
حضرت مى شوند ، در صورتى که در این دستور معنوى اصلاً اسمى از آن حضرت نیست
، حتى تا به حال هم بیشتر معروف به مسجد جمکران است ، نه مسجد صاحب الزمان
( علیه السلام ) .
6 ـ متن دستور موافق با ادله دیگر است ، براى اینکه
هم نماز تحیت مسجد وارد شده است و هم نماز صد بار ایاک نعبد و ایاک نستعین ،
و هم تهلیل و تسبیح فاطمه زهرا ( علیها السلام ) .
7 ـ این دو داستان
که نقل شد ، مشهود و یا مثل مشهود خودم بود ، و داستان هاى دیگرى هست که
فعلاً تمام خصوصیات آن را در نظر ندارم ، بعداً انشاء الله تحقیق نموده در
این دفتر ـ باذنه تعالى ـ ذکر مى کنم .
8 ـ در آن موقع که زمین این قدر
بى ارزش بوده است ، فقط یک مساحت کوچکى را مورد این دستور قرار داده اند ،
که ظاهراً حدود سه چشمه از مسجد فعلى است ، که در زمان ما خیلى بزرگ شده
است ( ظاهراً آن چشمه اى که در آن محراب هست ، و دو چشمه طرفین باشد . )
نگارنده
که خالى از وسوسه نیستم ، و خیلى به نقلیات مردم خوش بین نیستم ، از آن
امارات به صحت این مسجد مبارک قطع دارم ، و الحمد الله على ذلک ، و على
غیره من النعم الّتی لا تحصى .
حضرت آیه الله العظمى حجّت ( قدس سره )
آیه
الله العظمى آقا سید محمّد حجّت کوه کمرى ( قدس سره ) متوفى 1372 هـ . ق
چهل نفر از فضلا حوزه علمیه قم را انتخاب نمودند و دستور فرمودند به مسجد
مقدّس جمکران بروند و در آنجا بعد از نماز صاحب الزمان ( علیه السلام )
زیارت عاشورا بخوانند و دعا کنند که از عنایت حضرت ولى عصر (عج) خداوند
متعال باران بفرستد .
طلاب محترم صبح پیاده عازم مسجد جمکران شدند و بعد
از نماز و زیارت عاشورا و دعا جهت باران که مدتى بود باران نیامده بود از
مسجد جمکران بیرون آمدند به طرف شهر مذهبى قم ، وسط راه باران چنان گرفت که
قابل تحمل نبود ، وقتى وارد منزل شدند جهت نهار که خود آقا دستور داده بود
گوسفندى بکشند و آبگوشت درست کنند تمام لباس هاى آقایان خیس شده بود به
طورى که فشار مى دادند از لباس و عمامه ها آب جارى مى شد .
از برکات مسجد جمکران و عنایت حضرت صاحب الزمان ( علیه السلام ) نسبت به سربازان خود در آن روز بارندگى مفصلى شد .
حضرت
آیه الله العظمى آقاى حجّت ؛ که براى طلاب حوزه علمیه شهریه مى دادند روز
آخر ماه بود براى فردا که اول ماه باشد زمینه براى شهریه نداشتند ، به خادم
مى فرماید : مرکب را آماده کن تا بروم به مسجد جمکران ، معظم له عازم مسجد
مى شوند ، بعد از نماز صاحب الزمان ( علیه السلام ) و دعا عرض مى کنند :
آقا امام زمان ( علیه السلام ) ! این حوزه علمیه مال شما است ، این طلبه ها
سربازان حضرتعالى هستند ، آبروى ما مربوط به شما است ، راجع به شهریه حوزه
عنایتى فرمائید ، وقتى به منزل تشریف مى آورند خادم عرض مى کند : آقا بعد
از شما دو نفر آمدند و منتظر شما هستند ، معلوم مى شود جهت دادن وجوه شرعیه
آمده اند و مبلغى پول خدمت آیه الله العظمى آقاى حجّت مى دهند ، وقتى مى
شمارند مى بینند به اندازه شهریه همین ماه است .
آیه الله خرازى ( مد ظله )
مسجد
جمکران در واقع به صورت یک مرکزى براى توسلات مردم به امام زمان ( علیه
السلام ) تبدیل شده است و بسیارى از مردم از این توسلات نتیجه دیده اند و
شواهد زیادى هم هست یکى از دوستان ما آقاى شهاب شمیرانى که فرد متدین و
شریف و بزرگوارى بودند و مورد علاقه بعضى از مراجع بودند نقل مى کرد که من
روز جمعه اى که در مسجد جمکران مشرف بودم و در حالى که دعاى ندبه مى خواندم
به این جمله رسیدم که :
فاغث یا غیاث المستغیثین عبیدک المبتلى واره
سیده یا شدید القوى ـ ترجمه : به داد ما برس اى فریاد رس فریاد خواهان و
بنده کوچک گرفتارت را دریاب و ظاهر نما به او آقایش را ، اى خداى بسیار قوى
و مقتدر .
بنده در حالى که آهسته و با خودم زمزمه مى کردم ، دیدم شخصى
بالاى سرم است و به من گفت : این جمله را تکرار کن : " واره سیده یا شدید
القوى " ملاحظه کردم که چه شد ؟! چگونه متوجه شد ؟!! من که آهسته مى گفتم
این چه کسى بود ؟!! برگشتم و نگاه کردم ولى کسى را ندیدم .
حضرت آیه الله العظمى سید ابوالحسن اصفهانى ( قدس سره )
مرحوم
آیه الله حائرى بواسطه یکى از مراجع قم و حضرت آیه الله وحید خراسانى (
دام ظله ) بدون واسطه از شیخ محمد کوفى که نژاد او از شوشتر است نقل کرده
اند که براى مرحوم آیه الله سید ابوالحسن اصفهانى توسط او ( شیخ کوفى )
توقیعى از حضرت ولى عصر ( علیه السلام ) صادر مى شود مبنى بر این که ( ارخص
نفسک ، و أجعل مجلسک فى الدهلیز ، واقض حوائج الناس ، نحن ننصرک ) خودت را
ارزان کن ( فروتنى پیشه کن ) و در دهلیز خانه ات بنشین ( در دسترس مردم
باش ) و حاجت و نیاز هاى مردم را برآورده ساز ، ما یاریت مى کنیم .
حضرت آیه الله العظمى مکارم شیرازى ( دام ظله )
جاذبه
نیرومند معنوى ( مسجد مقدّس جمکران ) به اضافه قضا حوائج و حل مشکلات
فراوانى که مردم از عبادت در آن و توسل به حضرت مهدى ارواحنا فداه دیده اند
، سبب شده که روز به روز بر شکوه دامنه آن افزوده شود و خیل مشتاقان از
سراسر این کشور پهناور اسلامى ، بلکه از خارج از کشور در مواقع مختلف به
سوى آن بشتابند و از این چشمه کوثر و منبع خیر و برکت هر کدام به مقدار
استعداد خود بهره گیرند . علماى بزرگ همواره براى این مسجد احترام خاصى
قائل بوده اند و در آن راز و نیاز فراوان داشته اند و هم اکنون نیز مورد
توجه علما و فضلا و مراجع بزرگ است .
مسجد جمکران مطابق روایت موجود به
فرمان حضرت مهدى مولانا صاحب العصر و الزمان براى هدف بزرگى در این منطقه
خاص از شهر تاریخى ، مذهبى قم ساخته شده و حسن بن مثله جمکرانى که مردى
پاکدل و پاک سرشت بود ، در بیدارى ( و نه در خواب ) این دستور را دریافت
کرده و با تشریفات خاصى این مسجد را بنا نمود .
به همین دلیل هر کس در فضاى ملکوتى آن قرار مى گیرد احساس روحانیّتى عجیب و جاذبه معنوى فوق العاده مى کند .
حاج شیخ حسنعلى نخودکى اصفهانى ( رحمه الله )
مرحوم
آیه الله حائرى مرقوم داشته اند که جناب آقاى حاج شیخ عبدالله مهرجردى که
از وعاظ مشهور خراسان است و متجاوز از چهل سال است که ایشان را به خوبى مى
شناسم و آدم فاضل و درست و با محبتى است گفت : در زمان رضا شاه پهلوى در
اواخر سلطنت او که بر اهل علم خیلى سخت گرفته بود به مرحوم حاج شیخ حسنعلى
مراجعه مى کند که ایشان حاج شیخ معظم له ( شیخ عبدالله واعظ ) را راهنماى
معنوى کند چون مرحوم حاج شیخ حسنعلى اصفهانى معروف به دستگیرى معنوى بود
...
خلاصه ایشان به آقاى اصفهانى ( حاج شیخ حسنعلى ) مراجعه مى نماید .
ایشان ظاهراً پس از اعمال قدرت خاصى مى گویند حل مشکل شما براى اینکه به
نظام وظیفه نروى و معاف شوى منوط به این است که به قم بروى و به مسجد
جمکران قم رفته و به حضرت صاحب الامر ( علیه آلاف التحیه و الثنا ) متوسل
شوى .
ایشان به قم مى آیند و به مسجد جمکران مى روند و به حضرت متوسل
مى شوند . در نتیجه خواب مى بینند که در مسجد یا حیاط آن هستند و ظاهراً
خادمه اى به ایشان مى گوید که حضرت حجت ( علیه السلام ) در همین مجاور مسجد
تشریف دارند و حاج شیخ مزبور را خدمت امام ( علیه السلام ) راهنمائى مى
کند ... یادم نیست که خود آقا یا من صحبت معافیت از نظام وظیفه را پیش
کشیدم ، فرمود ما آن را درست کردیم . از خواب بیدار شدم و از سابق یک
معافیت یک ساله به عنوان مرض یا عذر دیگر ( که یادم نیست ) داشتم . هر موقع
که نیاز به نشان دادن مى شد همان برگ موقت را که مدت ها وقت آن تمام شده
بود را نشان مى دادم و رفع گرفتارى مى شد . تا چند سال به این نحو بود تا
آنکه مشمول بخشودگى گردید .
حضرت آیه الله العظمى صافى گلپایگانى ( دام ظله )
اللّهمّ کن لولیّک الفرج
حقیر
از طفولیت که در خدمت مرحوم آیه الله والد اعلى الله مقامه مشرف به قم مى
شدم و به سعادت تشرف به مسجد مقدّس جمکران نایل مى گشتم ، آن مرحوم که در
ارادت و چاکرى به آستان ملائک پاسبان حضرت بقیه الله ارواح العالمین له
الفدا مشار بالبنان بودند و مصدر خدماتى به آن حضرت شده بودند و توجهاتى
مشاهده کرده بودند ، اصرار داشتند که مهما امکن پیاده به مسجد مشرف شوند و
به فیض نماز و عبادت در آن مکان مبارک نائل مى گشتند .
از جمله بزرگانى
که حسن عقیده خود را به مسجد جمکران اظهار مى فرمودند در اینجا به نام نامى
بزرگ فقیه عالم اسلامى مرحوم آیه الله العظمى استاد اعظم آقاى بروجردى و
مرحوم مرجع عالیقدر حضرت آیه الله العظمى گلپایگانى اشاره مى نمایم . امید
است خداوند متعال ما را از فیض تشرف به این مسجد تا حیاتى باقى است محروم
نفرماید .
برای دیدن تعدادی از عکس های مسجد جمکران به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.
