برج طغرل

تهران | برج طغرل | www.vefagh.co.ir

برج طغرل در شرق آرامگاه ابن بابویه در شهر ری واقع شده ‌است و از آثار به جا مانده از دوره سلجوقیان می ‌باشد . ارتفاع برج حدود ۲۰ متر می ‌باشد ( بدون احتساب گنبد مخروطی شکلی که امروزه اثری از آن نمانده ) و با شماره ۱۴۷ در سال ۱۳۱۰ شمسی در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده ‌است . به عقیده برخی از کارشناسان این برج شبیه عقربه‌ های ساعت بوده و می‌ توان از روی تابش آفتاب بر روی کنگره ‌های آن زمان را تشخیص داد .

چالش‌ ها درباره شخصیت مدفون در بنا

چالش‌ و اختلافات فراوانی میان کارشناسان و مورخان درباره شخصیت مدفون در این بنا وجود دارد . عده ‌ای آن را آرامگاه طغرل بیک سلجوقی می‌ دانند و در مجمل‌ التواریخ صفحه ۴۶۵ اینگونه آمده‌ است که «سلطان طغرل ‌بیک شهر ری وفات رسید و تربتش آنجا برجاست . »

عده‌ ای دیگر از نویسندگان این مکان را محل دفن خلیل سلطان از فرزندان تیمور لنگ و همسر او شاد ‌الملک در قرن ۱۵ام می ‌دانند .
در کتاب جامع ری باستان تالیف حسن کریمیان نیز آمده ‌است که گروهی این بنا را منتسب به فخر‌ الدوله می‌ دانند .
استاد سید محمد طباطبایی با توجه به تحقیقات مفصلی که پیرامون این اثر تاریخی و شخصیت مدفون در آن داشته ‌است این بنا را متعلق به ابراهیم الخواص می‌ داند . پیکر محمد طباطبایی پس از مرگ در جوار این برج در سال ۱۳۷۱ به خاک سپرده‌شد .

مرمت و بازسازی
برج طغرل برای نخستین بار در سال ۱۳۰۱ شمسی و در پایان ۳۵امین سال پادشاهی ناصر الدین شاه مرمت و بازسازی شد . این مرمت به دستور شاه و به دست وزیرش امین السلطان انجام گرفت و لوحه ‌ای مرمر بر سردر بنا نصب گردید . این بازسازی بنا را از خطر نابودی نجات داد ولی ظرافت کاری ‌های قدیمی و بقعه کتیبه کوفی آن را از بین برد .
بعد از انقلاب ۱۳۵۷ سال ها این بنا متروک بود تا در اوایل دهه هفتاد بار دیگر مورد بازسازی قرار گرفت و بطور جدی در نیمه سال ۱۳۷۷ آغاز و در زمستان ۱۳۷۹ به پایان رسید .
در حال حاضر بازسازی بنا به دست منطقه ۲۰ شهرداری تهران در محوطه‌ ای به وسعت ۲ هکتار و به منظور گسترش و ساختن فرهنگسرا ، کتابخانه ، موزه و رستوران در حال انجام می‌ باشد .

بنای آجری برج طغرل ،که مساحت آن با احتساب باغ و دیوار های احداث شده درسال ۱۳۷۹ به ۵۰۰۰ متر مربع می ‌رسد ، از جمله آثار به جا مانده از دوره سلجوقیان و مربوط به نیمه دوم قرن ششم قمری است‌ . ارتفاع برج بدون سقف در حدود ۲۰ متر است‌ . از نظر معماری ضخامت دیوار برج از ۱/۷۵ تا ۲/۷۵ متر و قطر داخلی و خارجی آن به ترتیب ۱۱ و ۱۶ متر است‌ . سطح بدنه بیرونی برج به ۲۴ ترک تقسیم شده است‌ . در قسمت فوقانی برج تزیینات و کتیبه ‌ای به خط کوفی وجود داشته که در قرون گذشته از بین رفته است‌ .
برج طغرل در واقع یک ساعت طبیعی نیز به حساب می آید ؛ زیرا معماری آن به صورتی است که در بالای هر ترک‌ چهار و نیم دایره وجود دارد که بیانگر یک ربع ساعت است‌ . در بالای آن ‌ها نیز شش مستطیل است که هر یک ۱۰ دقیقه را نشان می دهد . سپس شیار های ریزتری ، به عنوان ثانیه ، وجود دارد که هرگاه خورشید در وضعیت تازه ‌ای قرار بگیرد ‌، با ایجاد سایه روشن ‌ها ، زمان دقیق نشان داده می‌ شود . ۲ ناودان شرقی و غربی ساعت سه و نه رانشان می دهد و در های ورودی برج ، در شمال و جنوب آن ، نیز ساعت شش و دوازده هستند . گفته می ‌شود که این مکان آرامگاه طغرل‌ ، از سلاطین سلجوقی ، است که به دلیل علاقه به نجوم‌ این برج را بنیاد گذاشته است‌ .


تعدادی از عکس ها:






بازار ری

تهران | بازار ری | www.vefagh.co.ir

بازار ری

بازار ری یکی از بازار های تاریخی در شهر ری است .

این بازار در شمال آرامگاه شاه عبدالعظیم ، بازار ری واقع است . بازار ری متشکل از دو راسته بازار است که در محل تلاقی خود تشکیل یک چهار سوق را می ‌دهند .
این محل از قدیم الایام یکی از مراکز فروش ادویه ، دارو های سنتی و کالا های تجاری بود که توسط بازرگانان از طریق جاده ابریشم وارد ری می ‌گردید . این بازار دارای ساختاری متشکل از گچ ، آجر ، خشت و گل و از نظر قدمت متعلق به صفویه ( حدود ۵۰۰ سال پیش ) است .
بازار قدیم ری در طی سال های گذشته بارها بازسازی شده . آخرین مرمت بازار ، دو یا سه سال پیش انجام شد . سر در قدیم بازار نیز تابستان سال جاری بازسازی شد . بازار ری اکنون بیش از صد دهنه حجره دارد .
ادویه و داروهای گیاهی هنوز از مهم ترین محصولات این بازار است .
بیشتر اجناسی که در این بازار به فروش می رسد نقره جات ، سجاده ها و لوازم مورد نیاز حجاج و داروهای گیاهی هستند . تعدادی از مغازه ها نیز به فروش پوشاک و لوازم خوراکی از جمله انواع سوهان ، گز و آب نبات های رنگی اختصاص دارد . چند سالن غذا خوری در این بازار وجود دارد .


تعدادی از عکس ها:







باروی ری

تهران | باروی ری | www.vefagh.co.ir

باروی ری 

باروی ری با قدمت ۶۰۰۰ ساله دارای وسعتی در حدود ۱۸۰۰*۲۵۰۰ متر دارد و با باروی بسیاری از شهرهای نظامی مشابه قابل مقایسه ‌است . اطراف آن در گذشته خندقی وجود داشته که در هنگام خطر برای دفاع آن را از آب پر می‌ کرده‌ اند . طول بقایای این بارو ۴۵۳ متر است که به دو بخش شرقی و غربی تقسیم می ‌گردد . حداکثر ارتفاع آن ۸ متر و حداقل آن ۳٫۲ متر می ‌باشد . این دیوار قدیمی در محوطه تاریخی محله چشمه‌ علی شهر ری قرار دارد .







آرامگاه بی ‌بی ‌شهربانو

آرامگاه بی ‌بی ‌شهربانو 

بی بی شهربانو نام آرامگاهی است در شهر ری . طبق کتیبه موجود در آن و باور مردم مقبره شهربانو همسر امام سوم شیعیان حسین بن علی و مادر امام چهارم شیعیان سجاد است .
به عقیده برخی از کارشناسان به دلایلی همچون قرارگرفتن زیارتگاه بر فراز کوه ، نزدیکی به چشمه ، ویژگی های معماری سنگی ، اختصاص زیارت آن به زنان در برخی دوره ‌ها ، کاربرد واژه بانو و شهربانو برای ایزد بانوی آناهید و تشابه افسانه بی بی شهربانو با داستان زیارتگاه زرتشتی « بانوی پارس » در یزد ، این بنا در اصل از نیایشگاه های آناهید ، الهه آب ‌ها و باروری و از پرستشگاه ‌های زرتشتیان پیش از اسلام بوده ‌است .
بقعه بی‌ بی‌ شهربانو
این مجموعه محوطه ‌ای است مستطیل شکل ( شمالی ـ جنوبی ) ، به طول ۳۳ متر و عرض ۲۲ متر که با دیواری سنگی متعلق به سده چهارم ( بوییان و سلجوقی ) محصور گردیده و از شمال به کوهستان محدود می ‌شود . در بخش جنوبی آن چند بنای محکم سنگی با پوشش گنبدی از سنگ و آجر وجود دارد . محوطه اصلی با احداث دیوار های جدید ، رواق ‌ها ، اتاق ‌ها ، راهرو و غیره در دوره‌ های گوناگون به دو قسمت (صحن) تقسیم شده‌ است .

بنای اصلی بقعه از سنگ و گچ ساخته شده و طاق‌ های آن آجری است . از سبک و وضع بنا برمی آید که هسته اصلی آن در دوره ساسانی ساخته شده باشد و در سده چهارم ( عهد آل بویه ) از آن برای آرامگاه استفاده شده و قسمت ‌هایی به آن افزوده ‌اند . این بقعه مشتمل بر حرم کوچک چهار گوشی است با ابعادی در حدود ۲۵ر۳ متر . مدخل اصلی حرم رو به مشرق و دارای سردری است متعلق به روزگار صفوی ، اما گنبد کاشی ‌کاری و برخی گچ ‌بری ‌ها و تزیینات آن از آثار دوره قاجار است .

جلو سر در ، دهلیزی قرار دارد که در گذشته به صورت ایوانی بوده و بخشی از حیاط اندرون بقعه به شمار می ‌آمده ‌است . در جنوب همین دهلیز بنای مربع سنگی استواری با ابعاد ۸ر۵ متر و پوشش ضربی متعلق به قرن چهارم وجود دارد . در جنوب حرم نیز اتاق طویل مسدودی در جهت شرقی ـ غربی قرار دارد که احتمال داده‌ اند متعلق به دوره ساسانی باشد . این اتاق از مشرق به بنای مربع سنگی مذکور منتهی می‌ گردد و معلوم می ‌شود که در آغاز ، راه ورود به بنای سنگی بوده‌ است . در شمال حرم ، مسجد یا رواقی از دوره قاجاریه وجود دارد . صحن بزرگتر بقعه که حیاط بیرونی آن محسوب می ‌شود در شمال همین مسجد قرار دارد . در شمال صحن اتاقی برای اقامت میهمانان متولی یا زوّار دیگر احداث شده‌ است .

پایین پله ‌های بقعه بی بی شهربانو و در سمت راست غاری به چشم می‌ خورد که مدخل تنگ و باریکی دارد . داخل غار نیز برای نذر شمع روشن می ‌کنند . در قسمتی از این هم غار پنجره ‌ای مشبک قرار دارد که می ‌گویند دختران جوان برای گشوده شدن بختشان بر روی آن دخیل می‌ بندند .

تاریخچه بقعه
هسته اصلی بنای مزبور را در دوران ساسانی ساخته ‌اند . از دیدگاه معماری قسمت گوشه جنوب شرقی آن که مشتمل بر بنای چهار گوش منظم و استوار سنگی با پوشش ضربی سنگ و آجری می‌ باشد و از عهد آل بویه و حرم و اطاق طویل جنوبی آن از دوران ساسانی و دیوار های خارجی صحن همزمان با بنای سنگی عهد آل بویه و عصر سلجوقیان می ‌باشد . در سده‌ های بعدی به وسیله احداث رواق و دیوار ها و اطاق‌ های مختلف و راهرو و ... محوطه اصلی را به دو صحن تقسیم و به صورت کنونی درآورده‌ ند . گنبد بقعه از عهد دیالمه است .
صندوق منبت روی قبر ، حدیث‌ ای پیامبر اسلام و لقب‌ ای شهربانو را دربرداشته و تاریخ ۸۸۸ هجری قمری و نام بانی و سازندگان آن ذکر شده‌ ست .
در منبت زیبایی از دوران شاه طهماسب در جنوب شرقی حرم که مدخل اصلی و قدیمی آن است قرار دارد . گچ بری ها و تزیینات دوره قاجاریه هم در این بقعه به چشم می خورد .
در این بقعه آثار تاریخی دیگری نیز وجود دارد .



تعدادی ار عکس ها:









قلعه گبری

قلعه گبری ( شهر ری ) 




قلعه گبری در جنوب شرقی شهر ری در شهرک علایی و محلی به همین نام واقع شده است و از جمله بناهای قدیمی است که قدمت آن به ۲۰۰۰ سال پیش می‌ رسد . این قلعه که مساحتی در حدود ۳۰۰۰ متر مربع دارد در دوره ساسانیان ساخته شده است ‌. برج و بارو های این قلعه در طی قرن‌ ها به دلیل فرسایش تخریب شده و امروز تنها دیوار های طولانی و مرتفع از خشت و گل بر جا مانده است ‌. پیش از انقلاب ‌، از این قلعه به عنوان کارخانه باروت سازی استفاده می ‌شد و پس از مرگ صاحب آن ‌، این قلعه در اختیار آستان عبد العظیم قرار گرفت ‌.
از آن‌ جا که فضای داخلی قلعه از اهمیت چندانی برخوردار نیست و به جهت مرتفع بودن دیوار ها و قرار گرفتن این قلعه بر روی تپه‌ ، اکنون از آن به عنوان انبار آستان عبد العظیم استفاده می ‌شود .



تعدادی از عکس های قلعه گبری: