باروی ری

تهران | باروی ری | www.vefagh.co.ir

باروی ری 

باروی ری با قدمت ۶۰۰۰ ساله دارای وسعتی در حدود ۱۸۰۰*۲۵۰۰ متر دارد و با باروی بسیاری از شهرهای نظامی مشابه قابل مقایسه ‌است . اطراف آن در گذشته خندقی وجود داشته که در هنگام خطر برای دفاع آن را از آب پر می‌ کرده‌ اند . طول بقایای این بارو ۴۵۳ متر است که به دو بخش شرقی و غربی تقسیم می ‌گردد . حداکثر ارتفاع آن ۸ متر و حداقل آن ۳٫۲ متر می ‌باشد . این دیوار قدیمی در محوطه تاریخی محله چشمه‌ علی شهر ری قرار دارد .







آرامگاه بی ‌بی ‌شهربانو

آرامگاه بی ‌بی ‌شهربانو 

بی بی شهربانو نام آرامگاهی است در شهر ری . طبق کتیبه موجود در آن و باور مردم مقبره شهربانو همسر امام سوم شیعیان حسین بن علی و مادر امام چهارم شیعیان سجاد است .
به عقیده برخی از کارشناسان به دلایلی همچون قرارگرفتن زیارتگاه بر فراز کوه ، نزدیکی به چشمه ، ویژگی های معماری سنگی ، اختصاص زیارت آن به زنان در برخی دوره ‌ها ، کاربرد واژه بانو و شهربانو برای ایزد بانوی آناهید و تشابه افسانه بی بی شهربانو با داستان زیارتگاه زرتشتی « بانوی پارس » در یزد ، این بنا در اصل از نیایشگاه های آناهید ، الهه آب ‌ها و باروری و از پرستشگاه ‌های زرتشتیان پیش از اسلام بوده ‌است .
بقعه بی‌ بی‌ شهربانو
این مجموعه محوطه ‌ای است مستطیل شکل ( شمالی ـ جنوبی ) ، به طول ۳۳ متر و عرض ۲۲ متر که با دیواری سنگی متعلق به سده چهارم ( بوییان و سلجوقی ) محصور گردیده و از شمال به کوهستان محدود می ‌شود . در بخش جنوبی آن چند بنای محکم سنگی با پوشش گنبدی از سنگ و آجر وجود دارد . محوطه اصلی با احداث دیوار های جدید ، رواق ‌ها ، اتاق ‌ها ، راهرو و غیره در دوره‌ های گوناگون به دو قسمت (صحن) تقسیم شده‌ است .

بنای اصلی بقعه از سنگ و گچ ساخته شده و طاق‌ های آن آجری است . از سبک و وضع بنا برمی آید که هسته اصلی آن در دوره ساسانی ساخته شده باشد و در سده چهارم ( عهد آل بویه ) از آن برای آرامگاه استفاده شده و قسمت ‌هایی به آن افزوده ‌اند . این بقعه مشتمل بر حرم کوچک چهار گوشی است با ابعادی در حدود ۲۵ر۳ متر . مدخل اصلی حرم رو به مشرق و دارای سردری است متعلق به روزگار صفوی ، اما گنبد کاشی ‌کاری و برخی گچ ‌بری ‌ها و تزیینات آن از آثار دوره قاجار است .

جلو سر در ، دهلیزی قرار دارد که در گذشته به صورت ایوانی بوده و بخشی از حیاط اندرون بقعه به شمار می ‌آمده ‌است . در جنوب همین دهلیز بنای مربع سنگی استواری با ابعاد ۸ر۵ متر و پوشش ضربی متعلق به قرن چهارم وجود دارد . در جنوب حرم نیز اتاق طویل مسدودی در جهت شرقی ـ غربی قرار دارد که احتمال داده‌ اند متعلق به دوره ساسانی باشد . این اتاق از مشرق به بنای مربع سنگی مذکور منتهی می‌ گردد و معلوم می ‌شود که در آغاز ، راه ورود به بنای سنگی بوده‌ است . در شمال حرم ، مسجد یا رواقی از دوره قاجاریه وجود دارد . صحن بزرگتر بقعه که حیاط بیرونی آن محسوب می ‌شود در شمال همین مسجد قرار دارد . در شمال صحن اتاقی برای اقامت میهمانان متولی یا زوّار دیگر احداث شده‌ است .

پایین پله ‌های بقعه بی بی شهربانو و در سمت راست غاری به چشم می‌ خورد که مدخل تنگ و باریکی دارد . داخل غار نیز برای نذر شمع روشن می ‌کنند . در قسمتی از این هم غار پنجره ‌ای مشبک قرار دارد که می ‌گویند دختران جوان برای گشوده شدن بختشان بر روی آن دخیل می‌ بندند .

تاریخچه بقعه
هسته اصلی بنای مزبور را در دوران ساسانی ساخته ‌اند . از دیدگاه معماری قسمت گوشه جنوب شرقی آن که مشتمل بر بنای چهار گوش منظم و استوار سنگی با پوشش ضربی سنگ و آجری می‌ باشد و از عهد آل بویه و حرم و اطاق طویل جنوبی آن از دوران ساسانی و دیوار های خارجی صحن همزمان با بنای سنگی عهد آل بویه و عصر سلجوقیان می ‌باشد . در سده‌ های بعدی به وسیله احداث رواق و دیوار ها و اطاق‌ های مختلف و راهرو و ... محوطه اصلی را به دو صحن تقسیم و به صورت کنونی درآورده‌ ند . گنبد بقعه از عهد دیالمه است .
صندوق منبت روی قبر ، حدیث‌ ای پیامبر اسلام و لقب‌ ای شهربانو را دربرداشته و تاریخ ۸۸۸ هجری قمری و نام بانی و سازندگان آن ذکر شده‌ ست .
در منبت زیبایی از دوران شاه طهماسب در جنوب شرقی حرم که مدخل اصلی و قدیمی آن است قرار دارد . گچ بری ها و تزیینات دوره قاجاریه هم در این بقعه به چشم می خورد .
در این بقعه آثار تاریخی دیگری نیز وجود دارد .



تعدادی ار عکس ها:









قلعه گبری

قلعه گبری ( شهر ری ) 




قلعه گبری در جنوب شرقی شهر ری در شهرک علایی و محلی به همین نام واقع شده است و از جمله بناهای قدیمی است که قدمت آن به ۲۰۰۰ سال پیش می‌ رسد . این قلعه که مساحتی در حدود ۳۰۰۰ متر مربع دارد در دوره ساسانیان ساخته شده است ‌. برج و بارو های این قلعه در طی قرن‌ ها به دلیل فرسایش تخریب شده و امروز تنها دیوار های طولانی و مرتفع از خشت و گل بر جا مانده است ‌. پیش از انقلاب ‌، از این قلعه به عنوان کارخانه باروت سازی استفاده می ‌شد و پس از مرگ صاحب آن ‌، این قلعه در اختیار آستان عبد العظیم قرار گرفت ‌.
از آن‌ جا که فضای داخلی قلعه از اهمیت چندانی برخوردار نیست و به جهت مرتفع بودن دیوار ها و قرار گرفتن این قلعه بر روی تپه‌ ، اکنون از آن به عنوان انبار آستان عبد العظیم استفاده می ‌شود .



تعدادی از عکس های قلعه گبری:


                        






زندگی نامه کامل حضرت عبدالعظیم(بخش نهم-تاریخ ری و شخصیت ایشان)

ری ، پیش از طلوع (خورشید درخشان اسلام ، سرزمین پهناوری در میان کویر خشک و لم یزرع ) مرکزی و کوههای برهنه شمال ایران بوده که در حقیقت راه ارتباطی شرق ایران را به غرب پیوند می داده است . اوستا ، ری را دوازدهمین شهر مقدسی که اهورمزدا آفریده یاد کرده است و برخی عقیده دارند به علت مولد زردشت پیامبر ، آن را (راکازردشت) نامیده بودند . به طوری که در آن زمان طبقات چهارگانه کیش بانان ، جنگاوران ، کشت کاران و بازرگانان در این شهر آباد زندگی می کردند .ری پس از حمله اسکندر در سال 330 پیش از میلاد شکوه و جلال گذشته خود را از دست داد و دیه های آباد این خطه رو به ویرانی نهاد تا این که (سلوکوس) یکی از جانشینان اسکندر(317-280 ق-م) برای تجدید مجد و عظمت گذشته آن دامن همت به کمر زد و خرابه های ری را آباد و آن را به نام (اروپوس) که نام زادگاهش در مقدونیه بود نام گذاری کرد . (سلوکوس) در اطراف ری شهرهای تازه ای به نام (لاودکیا) و (آپامیا) بنا نهاد تا مقدونیانی که به ایران آمده بودند در این شهرها سکونت کنند و پس از چندی مجموعه این شهرها را ( ارساکیا) نامید . ری ، در زمان سلطنت شاهان ساسانی به اوج عظمت و شکوه گذشته خود رسید و از سال 500 تا 553 میلادی عده ای از ایرانیان که به کیش و آیین زردشت گرویده بودند به دین مسیح درآمدند و ری مقر اساقفه و مرکز تبلیغ آیین مسیح در ایران درآمد . در سال 641 میلادی یزدگرد سوم آخرین پادشاه ساسانی که تلاشهای وی در حراست و نگهداری مرزهای ایران بی نتیجه ماند ، ری را در آتش آشوب و شورش تازیان رها کرد و به سوی سرنوشت خویش گریخت . پس از حمله اعراب (نعیم بن مقرن) سردار تازی به کیفر پایداری مردانه ایرانیان ، ری را در سال 22 هجری ویران ساخت و پس از او (سعدبن ابی وقاص) در سال 25 هجری به منظور خاموش کردن آتش آشوب ، دیگر بار بر ویرانی آن افزود تا این که بعد از حدود نیم قرن ، ری چهره تازه ای به خود گرفت و آبادی از دست رفته را سال 141 هجری در زمان مهدی عباسی پسر و ولیعهد منصور دوانقی که والی آن سرزمین بود بازیافت و چنان با سرعت رو به آبادی رفت که هارون الرشید زندگی در ری را آرزو می کرد . ری تا سال 250 هجری (865 میلادی) همچنان آباد باقی ماند ولی جنگ و ستیز میان زیدیه و طاهریه از یک طرف و زیدیه و خلفای بغداد از طرف دیگر ری را به ویرانی کشاند و در عهد سامانیان و دیلمیان بر اثر نابسامانیهای زمان و جنگها و کشمکش های حکمرانان ، ری روزی آباد و دیگر روز به ویرانی می رفت . درسال 427 هجری (1043میلادی) که راه ری به روی غزنویان باز شد بسیاری از مردم این سرزمین در جنگها کشته و شهر ویران تر از گذشته شد و آنچه از کتب علوم و فلسفه و نجوم بود به باد یغما رفت ، در سال 434 هجری دوره سلجوقیان و سپس در سال 590 هجری در دوره خوارزمشاهیان ، ری همچنان در آتش ناامنی و آشوب می سوخت و همچنین در تاخت و تاز مغول آنچنان ویران شد که دیگر روی آبادی به خود ندید . از آن پس ورامین که از توابع ری شمرده می شد مرکز اداری حکومت مغول گشت و آن شهری که اصطخری درباره آن گوید (پس از بغداد شهری آبادتر از ری در مشرق نبوده و درازا و پهنای آن یک فرسنگ و نیم در یک فرسنگ و نیم بوده و دیه های آن هر یک بزرگتر از شهر بوده) کارش بدانجا رسید که تیمور بی هیچ گونه مقاومتی بر آن دست یافت و آن را از مردم و آبادی تهی کرد. این فراز و نشیب ها در تاریخ شهری به قدمت تاریخ ، همچنان ادامه داشت تا به زمان حاضر پیوست و حتی در گذشته ای نه چندان دور در کتب درسی می خواندیم که ( خرابه های ری نزدیک تهران است ).

 اما امروز درپرتو عنایات امامزاده واجب التعظیم حضرت شاهزاده عبدالعظیم و امامزاده حمزه علیه السّلام و توجهات مخصوص مسئولان امور آستان مبارکشان ، پراکندگیهای گذشته در عصر رستاخیز به یکپارچگی مبدل گشته و عشاق بارگاه قدسی برای درک فیض بیشتر به آبادانی این درگاه عالیجاه همت گمارده اند تا آنجا دیگر بار ری مجد و عظمت خود را باز یافته و به صورت شهری باشکوه و زیبا در جنوب تهران ، پایتخت کشور ایران خودنمایی می کند . همچنین ایجاد پالایشگاه نفت در جنوب شهر ری به عنوان یک پدیده صنعتی ، ری را علاوه بر جنبه های ملی و مذهبی به سوی یک شهر صنعتی گرایش داده است.

گذری کوتاه از تاریخ شهرری

گذری کوتاه از تاریخ شهرری

شهر ری از قدیمی ترین شهرهای جهان است و در طول تاریخ نامهای متعددی داشته است . در دوبخش از کتاب تورات به نامهای راگو وراگس و در اوستا با نام راگا از آن نام برده شده است .

در عهد قبل از اسلام اعراب ری را ارازی می گفته اند و پس از اسلام در کتب تاریخ و جغرافیا ی عرب زبان به نام ری از آن یاد شده است و این نامی است که تاکنون نیز برروی آن باقی مانده است .

آنچه مسلم است ری قدیم از بزرگترین شهرهای عهد باستان بوده است .

درخصوص بنای نخستین آن روایت های متعددی وجود دارد بعضی بنای ری را به شیث پیامبر فرزند حضرت آدم (ع) نسبت داده اند و برخی فرزند حضرت نوح (ع) که روی یا ازرای نام داشته منشعب می دانند . به هر تقدیر روایتها برای اثبات این مطلب کافی است ری قدمتی فراتر از تاریخ دارد قدمتی که بر اساس سفالهایی که باستان شناسان در ری یافته اند به سالهای 4000 تا 6000 قبل از میلاد می رسد .

گفته می شود ساکنین اولیه ری اقوام آریایی بودند که به ایران مهاجرت کردند . دلیل یا دلایل مهاجرت آریایی ها  و نیز تاریخ مهاجرت آنها هنوز به درستی معلوم نیست .

 

شیوه شهرسازی در ری

شهرهای اولیه آریایی ها به نیت قلعه سازی انتخاب شده به این صورت که آریایی ها محل اقامت خود را از روی نقشه بنا می کردند که توسط مذهب تقدیس شده بود و جالب اینکه به هیچ وجه از نقشه طراحی شده عدول یا تجاوز نمی کردند .

آنها ابتدا یک محوطه تاریخی را به طول یک میدان رنگ ریزی می کردند در وسط آن آتش مقدس را می افروختند و برای احتیاجات عادی خود از آن آتش استفاده می کردند . آتش را روشن نگه می داشتند . بعد از سه روز آتش را به آتشکده عمومی حمل می کردند .در جنب آتشکده به تناسب جمعیتی که باید در آن مکان اقامت کنند در کنار آن آبگیر حفر می شد و آن را از آب پر می کردند . وقتی که بنای آتشکده و آب انبار تمام می شد مشغول ساختن خانه ها می شدند . پس از آنکه این کار به پایان می رسید و از درختکاری و ایجاد باغ فارق می شدند مهاجرین به شهر می آمدند و در خانه ها ساکن می شدند .

بر حسب شواهد آثار به جا مانده نمای اصلی ری در بدو پیدایش چنین بود و بنای نخستین شهر که بعدها درعهد اسلامی آن را ری برین می گفتند در شمال غربی شهر در غرب کوه بی بی شهربانوی فعلی قرار داشته است و هم اینک نیز بخشی از همین ری برین آباد و مسکونی است و این بخش از تاریخ غیر مدون ری می باشد .

 

ری در بستر تاریخ

در ابتدای قرن هفتم قبل از میلاد در عهد آشوریان ، ری یکی از پنج ایالت آشوری بود که در شرزمین ماد قرار داشت . می دانیم که مادها ابتدا تحت سیطره آشوریان بود . سرزمین اصلی ماد از آذربایجان بخشی از کردستان عراق عجم شامل شهرهای فعلی قم  ری و کاشان و اصفهان و قزوین بود ، تشکیل می شد .

درباره تسلط آشوریان بر مادها در تورات نیز اشاراتی وجود دارد و بر طبق روایات تورات آشوریان جمعی از بنی اسرائیل را در شهرهای مادی مقیم کردند که یهودیان قدیم ری نیز ازجمله می باشند .

مذهب مردم ری

مذهب مردم ری ابتدا آیین مغان بوده است آن طور که از گفته های هرودت مورخ یونانی بر می آید مغان کاهنان مادها بوده اند . یادآور می شوم مغان یکی از قبایل شش گانه ماد محسوب می شدند و ری مرکز آنها بوده است . ما درباره اصول مذهب و آیین مغان اطلاع روشنی در دست نداریم .

اما آنچه اجمالاً می توان گفت این است که آنها مظاهر طبیعت را در دو قالب خیر و شر می پرستیدند و از خصوصیات بارز آنها احترام به آتش و ایجاد آتشکده  بوده است .

مغان از مقربان و نزدیکان خاص شاهان ماد بوده اند و تعبیر خواب و اجرای مراسم قربانی از وظایف آنها محسوب می شد . تعالیم مغان از قرن هشتم تا قرن ششم قبل از میلاد جریان معین دینی بوده و ری مرکز این جریان بوده است . کیش مغان پس از ظهور زرتشت بر آیین او نیز اطلاق گردید و به آیین زرتشت آیین مغان نیز می گفتند و به طور کلی شهر ری در دوران پیش از اسلام مرکز بزرگ دینی زرتشتیان بوده و به وسیله مدیران موبد نوعی حکومت دینی نظیر واتیکان در آن وجود داشت و به طور کلی ری در دوران مادها و هخامنشیان وحتی قبل از آن نیز شهری مقدس به شمار می آمد . قرار گرفتن ری در مسیر جاده ابریشم که از آنجا به همدان می رفت علاوه بر جنبه مذهبی به ری اهمیت بازرگانی نیز می داده است ، لذا مردم ری عموماً بازرگان و تاجر پیشه بوده اند .

ری در عهد سلوکیان

همانطور که می دانیم پس از سقوط سلسله شکوهمند هخامنشی و مرگ اسکندر نوبت به سلسله سلوکیان که یونانی بودند رسید و در عهد سلوکیان در ری زلزله ای شدید روی داده ، شهر بر اثر این زلزله ویران شد و سلوکوس اول ( بین سالهای 312-280 قبل از میلاد ) شهر را دوباره ساخت و نام زادگاه خود اورپس را بر آن نهاد ، به همین خاطر در دوران سلوکیان از شهر ری به نام اورپس در تاریخ یاد می شود .

 

در عهد اشکانیان

در عصر اشکانیان به علت اینکه آثار بجا مانده از اشکانیان توسط سلسله بعدی یعنی ساسانیان از بین رفته است اطلاعات زیادی در دست نیست و لی آنچه مسلم است ری همچنان اهمیت خود را حفظ کرده و برج و باروی عظیمی در نزدیکیو ابتدای چشمه سوربن یا چشمه علی فعلی که اختصاص به شاهان و امرا داشت ساخته شده است . در این دوران ری به صورت یک مرکز دینی تجاری و قطب کشاورزی و دامداری به حیات خود ادامه داده است .

 

ری در عهد ساسانیان

در عهد ساسانیان برحسب آنچه در برخی متون تاریخی آمده اردشیر اولین شاه ساسانی پس از آنکه اردوان شاه اشکانی را کشت به سلطنت رسید و به منظور تحکیم سلطنت خود موبدان را را از ری به بارگاه خود دعوت کرد و قول داد که آیین زرتشت را ترویج و تحکیم کند . آیین زرتشتی در دوران ساسانیان رواج یافت و از سوی شاهان ساسانی به آن اهتمام و توجه بسیاری می شد . شهر ری در دوران ساسانیان از مراکز بزرگ دینی زرتشتیان بود و در آن به وسیله موبدان موبد نوعی حکومت دینی نظیر واتیکان وجود داشت . باید گفت ری در دوره ساسانیان شهر مقدس نامیده می شد و آتشکده ری از بزرگترین آتشکده های آن عصر بود که بقایای آن نیز هم اکنون وجود دارد .

 

ری پس از اسلام

در سال 21 هجری که سپاه به زنجیر کشیده ساسانی در جنگ نهاوند از مسلمانان شکست خورد و حکومت مرکزی از بین رفت ، کشور ایران و ممالک تابعه آن نیز به تدریج تکه تکه گردیدند و تکلیف هر شهر به دست مرزبانان آن افتاد ، برخی به جنگ با مسلمانان می پرداختندو برخی نیز پرداخت جزیه را گردن می گذاشتند .

در سال 22 هجری ، اصفهان ، قزوین ، زنجان و.. به تصرف مسلمانان درآمد و سپاه مسلمانان به نزدیکی ری رسید . در این زمان مرزبان ری یا همان استاندار فعلی فردی به نام سیاوش که نواده بهرام جویس سردار و نابغه نظامی عصر ساسانی بود . سیاوش از اهالی دماوند و طبرستان و گرگان کمک خواست و سپاهی بزرگ فراهم کرد . دو سپاه در پای کوه ری ( نقاره خانه فعلی ) اردو زدند و روبروی هم صف آرایی کردند .

سپاه مسلمانان اندک و سپاه ری انبوه بود اما در اینجا نیز مانند تمامی جنگهای صدر اسلام کثرت سپاه تعیین کننده نبود . چراکه در میان فرماندهان ایرانی شخصی بود به نام آرین ملقب به زینبدی ، وی با جنگ با مسلمانان موافق نبود . نظر او صلح بود . وی که با سیاوش نیز اختلافاتی داشت به مسلمانان پیوست و از نعیم بن مقرن فرمانده سپاه مسلمانان خواست تا گروهی را با وی گسیل کند  تا آنها را از مدخلی که سپاهیان ری از آن اطلاع نداشتند وارد شهر کند . نعیم پذیرفت و این گروه موفق شدند از باروی شهر بگذرند و پشت باروی شهر در داخل آن مستقر شوند و سحرگاه شروع کردند به تکبیر گفتن . با صدای تکبیر سپاه ایران گمان برد شهر سقوط کرده ، دچار وحشت شد و شیرازه آن از هم پاشید و بدین ترتیب ری نیز فتح شد . سپس با میانجیگری آرین یا همان زینبدی مردم ری با سپاه مسلمانان صلح کردندوپرداخت جزیه را پذیرفتند و اداره حکومت ری نیز به خود زینبدی سپرده شد.

ری پس از آن دچار شورشهای متعددی شد که آخرین آنها در زمان خلافت عثمان بود . به هر تقدیر در همان سال 22 هجری ری نو یا ری زیرین به دستور نعیم بن مقرن و به دست همین زینبدی بنا شد و ری قدیم یا ری برین تخریب شد . ری نو در جنوب شرقی ری قدیم بنا گردید .

در زمان منصور عباسی ملقب به دوانیقی محمد عباسی ملقب به المهدی به توسعه بنای شهر پرداخت و در قسمت شرقی بنای زینبدی و جنوب کوه ری ( کوه بی بی شهربانو فعلی ) طرح توسعه شهر را به اجرا گذاشت . این بخش از شهر به نام محمدیه معروف شد و اینکه در کتب تاریخی و جغرافیای قدیم گاهی از ری به عنوان مسجد نام برده می شود ،در واقع همان ری می باشد . ری در این دوران از حیث وسعت و کثرت جمعیت نسبت به دوره های قبل پیشرفت بسیاری کرده بود به طوری که شهر ری  در قرن سوم پرجمعیت ترین شهر جهان بوده است .

مردم ری در بعد از اسلام به علت وجود حاکمانی نظیر کثیر بن شهاب که توسط مغیره بن شیعه والی کوفه منصوب شده بود و بنا بر دستور معاویه بر روی منبر به حضرت علی (ع) دشنام میداد .درخصوص این کثیره بن شهاب گفته اند که وی از محرکین مردم کوفه برای رفتن به کربلا و جنگ با امام حسین (ع) نیز بوده است . وجود چنین کارگزارانی در ری باعث شد که سرزمینی که تازه فتح شده بود نه تنها ازآشنایی با خاندان پیامبرو ادامه دهندگان راه آن حضرت دوربماند بلکه به ضدیت و دشمنی با اهل بیت نیز تمایل پیدا کنند . تمایل و گرایش به امویان در ری تا بدان حد بود که پس از تصرف ری به دست قوای عباسی اکثریت مردم از شهر فرار کردند چراکه به دلیل حمایت شدید از امویان جان خود را در معرض خطر می دیدند . به همین دلیل گرایشات ضد شیعی ری در آم دوران بود که از امامان ما در نکوهش ری روایاتی نقل شده است . ازجمله از امام صادق (ع) که فرموده است مردمان شهری که ری خوانده می شود دشمنان خدا و رسول خدا و اهل بیت هستند . آنها جنگ با خاندان رسول خدا را جها می دانند .

در زمان امامت امام جعفر صادق (ع) خلافت اموی جای خود را به خلافت عباسی داد با شروع این عصر در میان یاران ائمه چند تن از اهالی ری نیز به چشم می خورد در میان یاران امام کاظم (ع) نیز چند نفر ملقب به رازی هستند مانند حسن بن محمد رازی  علی بن عثمان رازی  عمر بن عثمان رازی از آن جمله می باشند در میان اصحاب امام رضا (ع) نیز چند تن رازی وجود دارند مانند ابوالحسن رازی ، حسن بن عبدالله رازی و عبدالله محمد رازی . برخی شیعیان ری با حضرت امم جواد (ع) ارتیاط داشته اند و از اصحاب آن حضرت که اهل ری بوده یکی محمد بن اسماعیل رازی و دیگری منصوربن عباس رازی است . بعضی از اصحاب امام هادی نیز ملقب به رازی بوده اند حسین بن محمد رازی  ابوبکر رازی  ابومحمد رازی و احمدبن اسحاق که از اصحاب خاص امام (ع) و از وکلای آن حضرت بوده و با امام ارتباط نزدیکی داشته است .

همچنین یکی از وکلای امام زمان (ع) در ری می زیسته است . او با واسطه  از سوی یکی از نواب اربعه به انجام مسئولیت می پرداخته است .این شخص ابوالحسن محمدبن جعفر اسدی نام داشت . صالح بن ابی صالح می گوید در سال 290 هجری برخی از مردم به من گفتند اموالی را برای امام از آنان تحویل بگیرم . من امتناع کرده ضمن نامه ای کسب تکلیف کردم پاسخ چنین آمد که محمدبن جعفر در ری است . اموال را به ام بدهید و او در شمار افراد مورد اعتماد ماست . این امر بیش از هر چیزی میزان ارتباط ائمه با شیعیان ری را نشان می دهد . به هر روی وجود کسانی از ری در میان اصحاب و یاران ائمه (ع) نشانگر رسوخ عقاید شیعی در ری و پاگرفتن قشری فرزانه و آگاه از شیعه در این شهر می باشد . در این میان از تاثیر وجود پربرکت حضرت عبدالعظیم حسنی که با چهار واسطه به امام حسن مجتبی (ع) می رسد و از اصحاب برجسته و عالی قدر امام رضا (ع) و امام جواد (ع) و امام هادی (ع) می باشد و از سوی آن بزرگواران مورد تمجید قرار گرفته است . حضرت عبدالعظیم در دوران متوکل مجبور به ترک مدینه شد و مدتی را در طبرستان به طور مخفیانه زیست چراکه متوکل خلیفه وقت درصدد دستگیری وی بود ، پس از آن به امر امام به ری آمد و در ری در سرداب خانه یکی از شیعیان مخلص در محله ساربانان مخفیانه اقامت کرد. در نزدیکی آن خانه قبری بوده که آن بزرگوار مخفیانه و یا صورت پوشیده به زیارت آن می رته و آن را قبریکی از فرزندان امام موسی کاظم (ع) می دانسته است .

آن بزرگوار در سال 250 هجری رحلت نمود و درری در باغی که از سوی صاحبش برای مزار وی وقف شده بود به خاک سپرده شد . این امر باعث شد که توجه شیعیان به ری جلب شود و ری نزد آنان اهمیت خاصی پیدا کند . به طوریکه برخی در این دوره حتی ری را برای سکونت انتخاب می کردند .

این که چرا خلیفه وقت درپی حضرت عبدالعظیم بود ، باید آن را در تارخ خونبار و ارزشمند شیعه جستجو کرد .

 

ظهور تشیع در ری

در زمان حکومت ابوالحسن مادرانی تشیع در این شهر علنی شد و گسترش یافت . وی در سال 275 ری را تصرف کرد و پس از فتح ری تشیع را در شهر آشکار کرد . با حکومت یافتن حاکمی شیعه ، شیعیان مجال پیدا کردند و معرفت و فضائل خاندان رسول خدا را بیان کردند و این امر خود در میزان گرایش مردم به تشیع تاثیر می گذاشت .

 

جیلاباد

ری در آغاز قرن چهارم دوران پرشکوهی از رشد و توسعه خود را آغاز کرد و این عهد مرداویج دیلمی اولین شاه خاندان زیاری بود . مرداویج در سال 315 هجری در صحنه سیاست ظاهر شد و در سال 319 هجری استقلال یافت و پایتخت خود را ری قرار داد .

آن قسمت از شهر که به دستور مرداویج ساخته شد و در قسمت شرقی شهر قرار دارد ، جیلاباد نام دارد و در جیلاباد بناها و ابنیه و طاقهای رفیع ، برکه ها و گردشگاهها و تفریگاههای شگفت آور احداث شد . وی همچنین زندانی بزرگ و هولناک احداث کرد که خندقی از آب آن را احاطه کرده بود و هیچ زندانی امکان فرارنداشت .

 

ری در زمان آل بویه

ری در حکومت رکن الدوله پایتخت او محسوب می شد و در این زمان بازهم بر اهمیت ری افزوده شد . وی در سال 366 هجری از دنیا رفت و در ری دفن گردید .پس از وی موئدالدوله و پس از او برادرش فخرالدوله به سعی صاحب بن عباد وزیر شیعی آل بویه حکومت را در ایران به دست گرفتند . در آن هنگام اینان لقب ملک داشتند و نامشان در بغداد پس از نام خلیفه بر منابر و در خطابه ها خوانده می شد . ری در حکومت آل بویه به مرکز سیاسی فرهنگی ایران و جهان اسلام تبدیل شد و این امر رونق دانش و ادب را در این شهر درپی داشت .

ری در عهد آل بویه بار دیگر گسترش یافت . این بار ری برین که در زمان حکومت زینبدی تخریب شده بود بازسازی شد و این بخش پس از آن به نام فخرالدوله ، فخرآباد نامیده شد .

در فخرآباد قلعه ری بازسازی شد . قصرها و خزائن بزرگ ساخته شد و انواع سلاحها و ذخائر در آن ذخیره گردید . این بخش از شهر بر باغها و آبهای جاری مشرف بوده و صفای خاصی داشته است . در این دوره جمعیت شهر بالغ بر یک میلیون نفر و مساحت آن به حدود 81 کیلومتر مربع می رسیده است .